Heima er bezt - 01.06.1977, Blaðsíða 17

til. Túnið var þá aðeins slétti balinn vestan við húsið,
að gilbarminum, vestan við, og að læknum, sem þá
rann rétt sunnan við gamla bæinn. Þar stóð hann vina-
legur, með grænum og vel grónum þökum, og með stór-
an baðstofuglugga, móti suðri og sól. Rétt austan við
túnið lágu þá margar, samhliða götur og aðrar um hlað-
ið á Ferjubakka. Og fyrir utan alla þá þjónustu, sem
litli bæjarlækurinn veitti íbúunum þar, þá söng hann
líka fyrir þá, a 11 a daga og nætur, við undirspil Jöklu
gömlu, sem mörgum ferðamönnum gerði þó gramt í
geði. Þeir, sem þar bjuggu og gengu út á hlaðið á heið-
um vorkvöldum, eða fóru upp á hólinn, rétt sunnan og
austan við bæinn, gleymdu sér oft við að horfa á heill-
andi blik árinnar, í norðvestri, þar sem hún liðaðist
norður sandana. Var þá oft engu líkara en sjálfur regn-
boginn hefði lánað henni skikkjuna sína, skrautbúnu.
Svo fögur virtist hún þá, sú forynja, sem flestum þótti
á daginn. Og — enn er hún jafn fögur, á heiðum vor-
kvöldum, þar sem hún breiðir út faðminn, móti ægi og
blikandi sól, á sama hátt og höfðinn og brekkurnar
gróðursælu, með bjarkailmi og þrastasöng. A11 i r, sem
eiga sín bernskuspor í Öxarfirði, munu heldur aldrei
gleyma honum. Sá, er mælti síðustu orðin í þessum
minningaþætti, skildi það b e z t.
II
Ólafur frændi minn á Ferjubakka, eins og ég nefndi
hann ávallt, hét fullu nafni Ólafur Mikael Gamalíelsson
og — eins og hann sagði mér sjálfur: „Eg var látinn heita
í höfuðið á bóndanum, sem bjó á Kúðá í Þistilfirði, á
undan pabba. Sá bóndi var Jónsson, er síðast bjó í
Hjálmsvík, sem var við sjóinn, norðan við Svalbarð. Nú
komið í eyði. Þessi Ólafur Mikael fór til Ameríku. Fjár-
mark hans eignaðist ég.“ —
Ólafur frændi var fæddur 30. apríl, 1890, að Kúðá.
Skyldleiki okkar, með hans eigin orðum, var á þessa
leið:
„Faðir minn, Gamalíel, var Einarsson, Gamalíelsson-
ar. Móðir þín, Jakobína Rakel, var Sigurjónsdóttir,
Magnússonar. Þessi langafi þinn — Magnús — var al-
bróðir Gamalíels langafa míns.“ Svona orðaða ættfræði
skyldi ég líka bezt.
Ólafur fluttist að vorlagi, aðeins fimm ára gamall, að
Austara-Landi í Öxarfirði, til móðursystur sinnar, Guð-
rúnar Kristjánsdóttur. Hún var kona Páls hreppstjóra
Jóhannessonar, sem þar bjó ævi alla. Móðir Ólafs —
Vigdís — átti fleiri systur. Hét ein Dýrleif. Hún bjó á
Syðri-Brekkum. Dóttir hennar var Guðrún, merk kona,
sem bjó, ásamt manni sínum, Friðriki Sæmundssyni,
stórbúi, á Efri-Hólum, í Núpasveit. Þriðja systirin hét
Steinvör. Hún dó aðeins 16 ára gömul.
Fyrstu kynni mín af Ólafi eru enn svo skýr og lífi
mögnuð, fyrir hugarsjónum mínum, að ætla mætti að
þau hefðu gerst í gær. Ég byrja þá á því að bregða upp
mynd af þeim.
Það mun hafa verið á þorra, eða góðu, 1910, að eftir-
Ólafur Gamalíelsson um fermingaraldur.
farandi atburður gerðist: Guðmundur, bróðir minn,
sem þá var vetrarmaður á Austara-Landi, hafði sagt
okkur heima, nokkru áður, að Ólafur ætlaði að koma
með sér frameftir, þegar gott skautasvell væri komið á
vatnið, svo við gætum séð hvaða snillingur „Gamli
vinur“ væri á skautum, eins og í mörgu öðru. Það
ávarp notuðu þeir ávallt, sín á milli. Sannanir fyrir því,
má fá í þeim dagbókarbrotum, sem Guðmundur bróðir
skrifaði þennan vetur á Austara-Landi, en þau eru
geymd á Safnahúsinu á Húsavík í S.-Þingeyjarsýslu.
Þegar ég heyrði þetta, varð ég svo spenntur, að ég
bað drottinn — heitt og innilega, að gefa nú góða hláku,
sem allra fyrst, svo snjórinn bráðnaði, á vatninu, því
ekki efaðist i ég um að stæði lengi á frostinu. En það
man ég enn, að löng fannst mér biðin. Því verð ég þó
við að bæta, að bráð er barnslundin. Þá hef ég verið á
níunda ári. En það sem verra var, þegar loks hlákan
kom, þá endaði hún með norðvestan hvelli, svo að skóf
í smáskafla, en örrifið á milli. Ég var þá aðeins að byrja
að standa á skautum, og hlakkaði því enn meira til að
geta verið með, þó aldrei væri það annað en hafa skauta
á fótunum.
Svo var það einn sunnudag, í kyrru veðri, en sólar-
lausu, að einhver kallaði inn í bæinn heima, og sagði að
tveir menn kæmu utan og ofan Kinnungana, og færu
greitt. Var ég þá víst fljótur upp á bæinn, því bezt sá
ég til ferða þeirra þaðan. Og ekki duldist mér, að þar
færi Mundi bróðir, eins og við nefndum hann ávallt, og
talsvert lægri maður, með honum. Og þar með var
óskastundin runnin upp. Ég man — fyrir víst — að ég
rak upp ósvikið fagnaðaróp, og eins hitt, að Sigurjón,
bróðir minn, sem var norðan við bæinn, sagði við mig,
að ég skyldi nú fara gætilega, svo ég dræpi mig ekki,
Heima er bezt 197