Heima er bezt - 01.06.1977, Blaðsíða 49

J'. mynd. Þorp hjá Nea Nikomedia í Norður-Grikklandi frá um 6000 f. Kr. (Eftir Rodden).
Braidwood hóf rannsóknir sínar. í nálægum Austur-
löndum hafa fundist 40 staðir, sem eru álíka merkilegir
og Jarmo og Jeríkó, eldri en 6000 árum f. Kr. Þessir
staðir eru dreifðir allt frá Beidha í Transjórdaníu, og
Ali Kosh í Iran til Djetun í Turkmenistan og Kupruk í
Afghanistan. Stórfelldustu minjarnar frá nýsteinöld,
sem við hingað til höfum kynnst, eru í Catal Huvuk í
Anatolíu. Á sjöunda árþúsundi f. Kr. var risið þar upp
blómlegt borgarsamfélag, með fullkominni byggingar-
list, bronssmíði var þar í byrjun, og manna- og dýra-
myndir sýna þróaða myndlist, en síðast en ekki síst
bendi margt til, að þar hafi verið komin á legg þjóð-
félagsskipan, sem knýr oss til að endurskoða hugmynd-
ir vorar um hin frumstæðu samfélög nýsteinaldar.
Eftir því sem rannsóknir aukast dofnar smám saman
hin gamla mynd, þar sem gert var ráð fyrir, að jarð-
yrkjan hafi breiðst út frá einu kjarnasvæði í nálægum
Austurlöndum um heim allan.
I norðaustur Thailandi hafa nýlega fundist minjar
um ræktun á hnetum og rótarávöxtum frá því um 9000
f. Kr. Þar virðist vera um enn eitt kjarnasvæði frá ný-
steinöld að ræða. Ennþá eldri eru bólstaðaleifar frá
Khartum í Súdan, þar sem í ljós kom að korn var haft til
matar um 10.000 f. Kr. Ef til vill er hér annað þróun-
arsvæði, sjálfstætt gagnvart hinum öðrum. Enn er óljóst,
hvort frumjarðyrkjusvæði Evrópu hafi orðið til óháð
því, sem gerðist í Austurlöndum, en dreifing og upp-
fundning þurfa ekki endilega að stangst á.
Hjá Nea Nikomedia (5. mynd) í Norður-Grikklandi
hafa fundist minjar, sem í höfuðdráttum endurspegla
umhverfið í nálægari Austurlöndum frá um 6000 f.
Kr., og þær minjar eru enn traustasti vitnisburðurinn
um að jarðyrkjumenning Evrópu hafi til orðið vegna
áhrifa frá Austurlöndum.
Rannsóknunum er haldið áfram bæði austan hafs og
vestan, og vafalaust eiga þær eftir að leiða margt í ljós
um það, hvernig akuryrkjan hafi byrjað og um elstu
sögu hennar. Noregur fylgist með í þessum efnum.
Bæði Austanfjalls og vestan eru áætlanir, sem miða að
því að finna með hverjum hætti jarðyrkjan kom til
landsins og hvemig henni var hagað í öndverðu.
Grein þessi er þýdd úr norska tímaritinu Naturen. Höfundul
hennar er Dr. phil Sverre Marstrander, nú prófessor við Há-
skólann í Oslo og forstöðumaður fomminjasafns Háskólans.
Megin rannsóknarefni hans hefir verið menning bronsaldar,
víkingaaldar og upphafs miðalda, einkum allt er snertir elstu
minjar um landbúnað á Norðurlöndum og hefir hann skrifað
márgt um þau efni. Greinin er örlítið stytt í þýðingunni.
St. Std.
Heima er bezt 229