Heima er bezt - 01.12.1995, Page 19

Sendivélar loftskeytastöðvarinnar í Reykjavík.
lagna um að koma á föstum
póstferðum um landið, minnst
þrisvar á ári, og nokkrum ferð-
um póstskips, sem gengi milli
Kaupmannahafnar og Hafnar-
fjarðar eða annarrar góðrar
hafnar í nágrenni Bessastaða.
Alþingi fjallaði um póstmál-
ið 1775. Síðan sendi stiftamt-
maður tillögur til tollkammers-
ins, sem gerði nokkrar breyt-
ingar á frumvarpinu.
Konungur staðfesti síðan
póstlögin með bréfi 13. maí
1776.
I byrjun voru póstferðirnar
kostaðar af konungssjóði, en
með konungsúrskurði 8. júlí
1779 og með bréfi til amt-
manna sama dag, voru burðar-
gjöld ákveðin frá 8 skildingum fyrir
bréf úr Þingeyjarsýslu og Múlasýsl-
um til 2 skildinga fyrir bréf úr Mýra-
sýslu og Amessýslu. Þyngdin, sem
miðað var við, var eitt lóð. Embætt-
isbréf voru undanþegin gjaldi.
Tafir urðu á framkvæmd póstlag-
anna frá 1776, og var fyrsta ferð
landpósts farin árið 1782 frá Isa-
fjarðardjúpi að Haga á Barðaströnd.
Árið eftir var farin ein póstferð
milli Bessastaða og Möðruvalla í
Hörgárdal, en fyrsta póstferð um
Suðurland var farin 1784.
Fyrsti landpósturinn hét Ari Guð-
mundsson, og fór hann fyrstu póst-
ferð sína gangandi frá Reykjanesi
við ísafjarðardjúp 10. febrúar, 1782
og kom að Haga á Barðaströnd 16.
febrúar. Fór hann fram og til baka á
16 dögum.
Gunnar Rafnsson, Eyfirðingapóst-
ur, var fyrsti norðanpóstur.
1 byrjun voru póstarnir lausráðnir,
en 22. október 1785 gaf Levetzow
stiftamtmaður út skipunarbréf fyrir
póstinn Sigvalda Sæmundsson.
Skyldi hann samkvæmt því fara svo
oft sem stiftamtmaður skipaði með
bréf um eftirtalda staði: Hafnarfjörð,
Keflavík, Básenda, Grindavík, Eyr-
arbakka, Oddgeirshóla, Skálholt og
Móeiðarhvol og sömu leið til baka.
Pósttöskuna skyldi hann bera á
öxl. Á henni var skjöldur með kon-
ungsmerki til staðfestingar því að
hann var konunglegur póstur.
Búnaðinum fylgdi horn, sem póst-
urinn skyldi blása í, þegar hann kom
á áfangastað.
Póstflutningur var lengi að mestu
borinn af póstunum en með árunum
fór hann vaxandi og voru þá teknar í
notkun skrínur, sem fluttar voru á
hestum, og var pósturinn þá jafnan
ríðandi.
Undir aldamótin nægðu ekki
minna en allt að 12 hestar á lengri
póstleiðunum.
Hinn 17. júní 1900 urðu tímamót í
sögu póstflutninga á landi, þegar
Þorsteinn J. Davíðsson fór fyrstu
póstferð með póstvagni frá Reykja-
vík að Ægissíðu en varð að flytja
póstinn á hestum þaðan í Odda, og
tók ferðin fjóra daga.
Vagn Þorsteins var fenginn frá
Ameríku, þar sem Þorsteinn hafði
dvalist um skeið. Vagnar voru notað-
ir á þessari leið til 1919, þegar bflar
tóku við. Fljótlega eftir samþykkt
póstlaganna skipulagði stjórnin í
Kaupmannahöfn póstflutninga milli
íslands og Danmerkur, fyrst með
skipum íslandsverslunar en síðan
með sérstökum póstskipum. Síðast
þessara póstskipa var seglskipið
„Sölöven,“ 108 brúttórúmlestir að
stærð, sem fór fyrstu ferð sína 1852,
en fórst 26. nóvember 1857 við Lón-
bjarg á Snæfellsnesi.
Árið eftir hófust póstferðir með
gufuskipi, þegar e/s „Victor Emanu-
el“ hóf póstferðir sínar. Skipið var
umskírt og hlaut nafnið „Arcturus“
og þjónaði póstferðunum í 10 ár.
Gert var ráð fyrir 6-8 ferðum árlega.
Hinn 26. febrúar 1872 var gefin út
tilskipun um póstmál á Islandi.
Komst þá póstþjónustan brátt í mun
betra horf. Fyrstu íslensku frímerkin,
skildingamerkin, voru gefin út 1873,
en eftir 1876 komu auramerkin, þar
sem tveimur árum áður, 1874, hafði
verið tekin upp ný mynt, krónur og
aurar.
Póstflutningar jukust mikið ár frá
ári. Sem dæmi má nefna að frá 1884
til 1894 tífaldaðist bréfafjöldinn, úr
18.000 bréfum í 180.000.
Þróun póstþjónustunnar hefur ver-
ið mikil og stöðug allt til okkar tíma
og átt mikinn þátt í framfarasókn
þjóðarinnar. Við njótum öll þjónustu
þessarar þörfu og góðu stofnunar.
Heimildir:
Sjómannadagsblaðið 1941.
Draumurinn sem rœttist eftir Friðrik Halldórsson.
Island og dets tekn. udvikling eftir Th. Krabbe.
Saga íslendinga eftir Magnús Jónsson.
Saga landpóstanna eftir Helga Valtýsson.
ísl. frímerki eftir Sigurð H. Þorsteinsson.
Ljósm.: Minningarrit Landssíma Islands, 1926.
Heima er best 411