Heimilisblaðið - 01.03.1962, Page 2

SKUGGSJÁ
sæhestunum en öðruin dýrum. Það er faðirinn cn
ekki móðirin, sem gætir þeirra. Hann geymir „sæ-
folöklm" í kviðpoka sínum, þangað til þau ieita
sjálf upp úr honum. Þá synda þau fyrst lárétt, eins
og aðrir fiskar, en þegar frá iíður, taka ]kiu upp
háttaiag fullvaxinna sæliesta.
Flóðljósin hagnýta
rafstrauminn betur. -
Flórljóspípur (flu-
orezcnt) þær, sem á
siðari tímum hafa
í sívaxandi mæli
þokað rafljósaper-
unum til hliðar, eru
þeim ólikar að allri
gerð. í perunum
myndast ljósið á
þann liátt, að rafstraumur er leiddur gegnum
örmjóan ]iráð, sem hitnar allt upp i 300 stig
og verður glóandi, en í flórljóspipunum er eng-
inn þráður. Þær eru fylltar af kvikasilfursgufu,
sem iitill þrýstingur hvilir á. Þcgar rafstraumi
er hleypt gegnum pípuna, myndast rafsegulsveiflur
i kvikasilfurgufueindunum, og gefa þær þá frá sér
ljósbjarma, sem er allt of daufur til lýsingar. En
þær senda einnig frá sér sterka, ósýnilega útfjólu-
bláa geisla (sýndir með strikum á myndinni. Þeir
lenda á lýsandi efni, sem borið liefur verið á pip-
urnar innanverðar, og breytast við það í sýnilegt
ijós. Þar sem ljóspípurnar eyða minna af raf-
straum í liita en perurnar, hagnýta þær strauininn
allmiklu beur til lýsingar.
Fiskurinn með hross-
hausinn. — Sæhestur-
inn tillieyrir þeim
fiskum, sem kynleg-
astir eru útlits. Haus-
inn á lionum er ekki
ólíkur liauskúpu af
striðslirossi. Fiskur-
inn er um það bil 15
cm langur, og allur
er hann þakinn örð-
um og göddum, brún-
eða grænleitum að lit.
Hann syndir upprétt-
ur i vatninu, liægt og tíguilega. Helzt leitar hann sér
fæðu á þann hátt að setjast á blöð vatnajurta og
tína i sig af þeim örsmáa krabba og lindýr. Um-
sjón afkvæmanna er einnig með öðrum hætti hjá
kemur út annan hvern
mánuð, tvö tölublöð
saman, 44 bls. Verð árgangsins er kr. 50.00. í lausa-
sölu kostar hvert blað kr. 10.00. Gjalddagi er 14.
apríl. — Utanáskrift: Heimilisblaðið, Bergstaðastræti
27. Sími 36398. Póstliólf 304. — Prentsm. Oddi h.f.
Heimilishla&ið
Hvaðan höfum við
„meterinn“? — Áður
fyrr var lengdarmál
miðað við álnir og
fet, en liegar visind-
unum tók að fleygja
fram, varð sá mæli-
kvarði alltof óná-
kvæmur. Því ákvað
franska ]> jóðjiingið
árið 1791 að taka
upp sem lengdarein-
ingu 40 milljónasta
hluta ummáls jai-ð-
arinnar, eftir hring, sem dreginn væri um París yfir
bæði heimskautin. Á árunum 1792—1799 mældu
1-rakkarnir Delabre og Méchain fjarlægðina milli
eyjarin-nar Formantere og Dunkerque. Eftir henni var
reiknað út ummál jarðarinnar og deilt í það með 40
milljónum. „Frummetri" sá, sem fannst með þessum
útreikningi, var síðan varðveittur á þann iiátt, öðrum
mælitækjum til löggildingar, að smiðaður var ltvarði,
úr platínu að 9io og iridium að Vio, og geymdur í París,
átta metrum undir yfirhorði jarðar. Um þennan mæli-
kvarða sameinuðust siðar flest riki jarðarinnar. Við
nánari endurskoðun kom þó í ljós, að „frummetrinn"
er 0.02 mm of stuttur. Þó var ekki horfið að því ráði
að leiðrétta liann, þar sem það hefði haft í för með
sér gifurlegan kostnað vegna lireytinga á mælikvörð-
um um allan heim.
Skordýravængir —
hraðari en elding. —
Til eru flugnateg-
undir, sem lireyfa
vængina svo liratt,
að þeir sjást alls
ekki, svo að flug-
urnar virðast svífa
í loftinu vængja-
lausar. Menn hafa
rannsakað vængja-
slátt flugnanna með geysihraðvirkum myndavélum,
sem taka yfir 1500 myndir á sekúndu, og komizt að
raun um, að vængjaslátturinn er ótrúlega hraður.
Gullsmiðir og vissar bjöllu- og fiðrildategundir slá
vængjunum 50-100 sinnum á sekúndu. Býflugur slá
vængjunum 200 sinnum á sek., en methafarnir, viss-
ar flugnategundir, komast allt upp í 500-1000 slög
á sek. Svo gífurlega liröðu vængjablaki geta þær
lialdið áfram klukkustundum saman og meira að
segja aukið hraðann stutta stund, t. d. ef þær eru á
flótta. Vöðvar þeir, sem hreyfa vængina, eru auðvit-
að sérstaklega útbúnir, til að mæta hi-nni miklu
orkuþörf.