Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1927, Síða 12

102
ísland fullvalda ríl<i“.
IÐUNN
inu slíka vemd mun því vera einsætt að gefa frá sér.
Og landsmenn munu ekki taka það nærri sér, ef margir
þeirra skyldu hugsa líkt og einhverjir þeirra hafa haldið
fram, ef ég man rétt, að því smærri og umkomulausari
sem þjóð sé, því óhættara sé henni við utan að kom-
andi árásum, af því að enginn muni þykjast geta lagt
sig niður við að beita varnarlausa þjóð ofbeldi. Þessi
kenning er svo löguð, að henni mun vera beztur greiði
gerður með því að fela hana þögninni. En það ætti að
minnsta kosti að vera öllum ljóst, að íslendingum getur
staðið hætta af fleiru en því, að erlent ofurvald fari að
þeim með illu. Þeir ættu að hugleiða, hvernig þeir
glötuðu sjálfstæði sínu til forna. Þeir misstu það ekki í
stríði, en — þeir sömdu það af sér. Einstakir íslendingar
höfðu undirbúið svo jarðveginn bæði hér á landi og
erlendis, að þegar kom til kasta landslýðsins, þá var
honum sá einn kostur eftir skilinn að segja já og amen
við því sem heita mátti klappað og klárt. En reyndar
var það ekki svo sem væri honum boðið upp á neina
afarkosti. Samningurinn, sem íslendingar gerðu við Nor-
egskonung, var að vitni sumra nútíðarmanna svo góður,
að þeir hafa byggt á honum kröfur um óskorað sjálf-
stæði fil handa íslenzku þjóðinni; og útlendur rithöf-
undur hefir nefnt Gamla Sáttmála magna charta eða
frelsisskrá íslands. Það var ekki nema eitt að samn-
ingnum: það, að annar samningsaðilinn var máttugri en
hinn. En fyrir það sama varð reyndar í útideyfu fyrir
honum í 600 ár að halda samninginn. Svo löng og dýr
reynsla er þetta, að íslendingar ættu ekki að vera að
gera sér leik að því að stofna til samninga við önnur
ríki, og það óvíst hver, um sjálfstæði sitt og afstöðu
sína til umheimsins. En slíkur leikur er leikinn með
uppsagnarákvæðinu í sambandsiögunum frá 1918. Látum