Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1927, Side 24

114
Island fullvalda ríki“.
IÐUNN
hefðu riðið á vaðið. Illa hefðu þeir nú verið farnir, ef
þeir hefðu ekki haft trúna á konungdóminn að styðjast
við. Það er því undarleg sjónarskekkja hjá sumum nú-
tíðarmönnum, þegar þeir eru að hnýta í þeirrar tíðar
menn fyrir það að þeir litu upp til konungsins og vildu
vera honum hollir. KonunghoIIusta var ein af borgara-
legum höfuðdyggðum þeirra tíma (og hafði reyndar verið
frá ómunatíð). Bjarni Thorarensen segir um Islendinga,
að þeir hafi aldrei verið kóngsþrælar, enn síður skríl-
þrælar, en að þeir hafi þótt ágætir konungamenn, af
því að þeir hafi staðið við orð og eiða. Það er eftir-
tektarvert um ]ón Sigurðsson, svo seint sem hann var
uppi á einveldistímanum og svo frjálsborinn maður sem
hann var, í hve þegnlegum og hlýlegum tón hann talar
um konunginn, en með því vildi hann ekki einungis láta
ásannast, að íslendingar ættu ekki í erjum við konung-
dóminn, en að eins við þá Dani, sem vildu vera þar
menn í milli, heldur lýsti sér einnig í því sá fornmanns-
andi sem hann mat svo mikils og átti sjálfur svo mikið
af. En nú vildi það til að einveldi það, sem íslendingar
áttu við að búa, sá um það að þeim skyldi ekki verða
of oft að trú sinni, og var því óþarfi fyrir þá að láta
hana verða að oftrú; og enn síður var nokkur ástæða
til fyrir þá að fá oftrú á Dönum. En af því að síð-
asta athvarf landsmanna í veraldlegum efnum, einvalds-
konungurinn, var danskur og þjónar hans og hjálpar-
menn danskir embættismenn, urðu óskir þær sem menn
vildu koma á framfæri við hinn danska konung, að fara
þangað í land og verða handleiknar af dönskum mönn-
um; og í annað hús var þá ekki heldur að venda með
trúna og traustið. Þó kom það ósjaldan fyrir að Islend-
ingar sendu sína eigin menn með erindi á konungsfund,
og bendir það ekki á oftrú á dönskum milligöngumönn-