Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1927, Side 25

IÐUNN
ísland fullvalda ríki“.
115
um, enda munu slík erindi oftast nær hafa verið, beint
eða óbeint, kærur yfir atferli danskra manna. Ekki væri
það nema eðlilegt þó að svo afskekkt þjóð sem íslend-
ingar voru á þeim tímum og svo þröngan hag sem hún
lifði við, hefði vanizt á að líta upp til útlendinga sem
væru þeir æðri verur; en sízt hefði sú mannadýrkun átt
að koma niður á Dönum, svo óvinsælt erindi sem allur
þorri danskra manna átti þá hingað, meðan þeir höfðu
svo að segja töglin og hagldirnar í öllum viðskiftum og
vörnuðu öðrum þjóðum að skifta við landsmenn. En í
einu tilliti brást mönnum ekki trúin á því sem danskt
var: á hæstarétti Dana, og er það gott til samanburðar
við trúna á sumum hliðum réttarfarsins í hinu sjálfstæða
íslenzka konungsríki.
En hvernig sem þetta allt saman hefur verið eða
verið ekki fyr á tímum, þá var óneitanlega farið að rofa
til þegar ég man fyrst eftir, á árunum milli 1860 og
1870. Alþingi var endurreist og tekið til starfa fyrir
hálfum mannsaldri, verzlunarfrelsið fengið og Ný Félags-
rit árlegur gestur landsmanna og höfðu lengi verið.
Jónas Hallgrímsson hafði fyrir löngu kveðið þessa spá:
»Fagur er dalur og fyllist skógi og frjálsir menn þegar
aldir renna. Skáldið hnígur og margir í moldu með
honum búa, en þessu trúið«. — Það fer ekki hjá því
að til hafi þá verið unglingar sem hlýddu honum og
trúðu því sem hann sagði bæði um mennina og skógana.
Mér var það að vísu mjög snemma ljóst að Danir
voru miklu meiri fyrir sér en Islendingar, en jafn snemma
vissi ég að til voru þjóðir sem voru miklu meiri fyrir
sér en Danir og að þær hikuðu ekki við, ef svo bauð
við að horfa, að troða bæði Dönum og Islendingum
um tær. Eg var á 8. ári þegar Þjóðverjar tóku her-
togadæmin frá Dönum og heyrði mikið um þau tíðindi