Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1927, Síða 64

IÐUNN
Þjóðmálastefnur.
i.
Stjórnarhættir þjóðanna hafa frá öndverðu hnigið til
tveggja skauta: einveldis og lýðstjórnar. Það er mál
manna, að einveldi — sé einvaldurinn vitur og réttlátur
— muni vera ákjósanlegast stjórnarform: Þó hefir það
ekki gefið betri raun en svo, að dagar þess eru taldir.
Stjórnarhættir einvaldsins hafa komist í þvílíkar öfgar
og ógöngur, sem mannlegir ágallar geta framast valdið.
Einvaldurinn, studdur af hersum og jörlum, en síðar af
aðli og klerkum, gerði þegnríki sitt að leikvelli mann-
legra ástríðna, þar sem fégjarnir menn og gerræðisfullir
tróðu múginn undir fótum. Síðan reis móthreyfing. Hinar
kúguðu stéttir vörpuðu af sér okinu. Alþýða manna fær
með lýðstjórn og meira og minna almennum kosningar-
rétti íhlutun um stjórnarfarið.
En ekki þykir lýðstjórnin hafa gefist svo, að ámælis-
laust sé. Þingræðið sætir miklum aðfinslum og jafnvel
niðurbroti. Um leið og borgarastéttirnar hófust til vegs
og valda, stefndi til nýrra öfga. Einstaklingsframtakið
og hin frjálsa samkepni hafa skapað auðkúgun á rúst-
um aðalssetranna. í stað sérkvaða, eins og skylduvinnu
á a^alssetrum, fjárrána og þess háttar ofbeldis er komin
verksmiðjuþrælkun og hlífðarlaust okur á lífsviðurværi
manna. Hin frjálsa samkepni snýst í hagsmunasamtök
auðhringa, sem féfletta heilar þjóðir. Og í skjóli ein-
staklingsframtaksins skapast auðherrar, sem öðlast vald