Kirkjuritið - 01.03.1955, Side 31

TRÚRÆKNI OG ÞJÓÐRÆKNI 125
íslenzku lengi fram eftir árum, hefir einnig verið megin-
þáttur í þjóðræknisstarfinu, enda þótt aðalmarkmið þeirra
skóla hafi að sjálfsögðu verið hin kristilega fræðsla.
Þá hafa kirkjufélögin bæði gefið út ýms tímarit á ís-
lenzku til eflingar kristilegri og þjóðræknislegri starfsemi
sinni, að ógleymdum allmörgum bókum, er sama eða
skyldu hlutverki hafa átt að gegna, og er þar vissulega
um mikinn grundvallarþátt að ræða í starfi félaganna.
Eigi verður saga íslenzkra trúmála og þjóðræknismála
vestan hafs heldur rakin, þó ekki sé nema í nokkrum
megindráttum, svo að ekki sé minnt á hið merka 27 ára
starf, sem Jóns Bjarnasonar skóli vann í þágu beggja
þeirra málefna, lengstum undir fórnfúsri forystu séra
Rúnólfs Marteinssonar dr. theol. Tilgangi skólans var,
meðal annars, lýst á þessa leið í reglugerð hans: „Skólinn
er íslenzk, lútersk menntastofnun. Kristindómur og ís-
lenzka eru því tveir hyrningarsteinar í kennslu og áhrifum
skólans. . . . Kristindómur og íslenzka skulu vera sjálf-
sagðar námsgreinar fyrir þá, sem skólann sækja, nema
kennarar veiti undanþágu."
Var þeirri reglugerð fylgt eins trúlega og ástæður leyfðu
á starfsferli skólans, en hann hætti störfum 1940. Sá
Kirkjufélagið lúterska sér eigi lengur fært að standa
straum af honum eftir 1935, en síðustu fimm árin naut
hann drengilegs stuðnings nokkurra ágætra manna úr
hópi íslendinga vestan hafs, og stóð dr. Rögnvaldur Pét-
ursson þar framarlega í flokki.
Þó að hér hafi óhjákvæmilega verið stiklað á stóru,
fær engum dulizt, hvernig trúræknin og þjóðræknin hafa
með mörgum hætti og heillavænlega fléttazt saman í starf-
semi íslenzku kirkjufélaganna vestan hafs. Dr. Rögnvald-
ur Pétursson hafði því rétt að mæla, er hann sagði í hinni
merku ritgerð sinni um „Þjóðræknissamtök meðal íslend-
inga í Vesturheimi“ (Tímarit Þjóðræknisfélagsins, 1919):
»,Sá félagsskapurinn, sem orðið hefir varanlegastur, er
hinn kirkjulegi félagsskapur, og getur engum blandazt