Kirkjuritið - 01.06.1961, Blaðsíða 37

KIRKJURITIÐ
275
ig að atburðir eða menn verði typiskir, þ.e.a.s. svari hver til
atuiars á dögum liins nýja og gamla sáttmála. Það er að vísu
talið, að ]>að sé ekki um ýkja-mörg samanburðarefni að ræða,
en þeim virðist liafa verið veitt eftirtekl liarla-snemma. Sem
dæmi má nefna Adam og Melkisedek, Söru og Hagar, Ismael og
ísak, Abraliam og Móses. Atburðir, sem fela í sér fyrirmynd-
un, eru t.d. björgun Nóa, frelsun úr ánauð Egypta, musteris-
byggingin, uppbafning höggormsins í eyðimörkinni og loks
þegar Móses slær vatn úr klettinum. -— Jesús notar í prédikun
sinni tvö dæmi af þessari gerð. Annað er af liöggorminum í
eyðimörkinni, og liitt er Jónasartáknið, sem liann nefnir svo.
Hvorttveggja er tákn eða fyrirmyndan um liann sjálfan. Eins
°g Jónas hverfur í kvið hvalfiskjarins, og kemur þaðan aftur,
þannig liverfur Jesús í dauðann og rís upp aftur. Og eins og
menn urðu heilir við að líta til eir-höggormsins, sem settur var
11 pp á stöng, þannig er mannssonurinn upp liafinn til hjálp-
ræðis mönnunum. Postulinn Pétur segir berum orðum í I. Pét-
nrsbréfi, að þegar Nói og lians fólk hafi bjargazt og „áttu það
vatninu að þakka“, Iiafi skírnin verið fyrirmynduð. — Þannig
sáu menn í Gamla-testamentinu stöðuga fyrirmyndan þess, sem
gerðist síðar í lijálpræðissögunni.
Bæði jarteinaskýringin og fyrirmyndana-skýringin eru liver
annarri skyldar, (allegori og typologi). Eins og gefur að skilja,
l'afa skoðanir manna breytzt mjög á þessum efnum eins og
eð’rum. Engum guðfræðingi myndi nú koma til liugar, að böf-
nndar Gamla testamentisins bafi skrifað sögurnar um Nóa, eir-
°nninn eða flóttann frá Egyptalandi með Krist í liuga. Hins
Vegar liefir fyrirmyndakenningin þá þýðingu, að bún skýrir
*vrir oss, livað það var, sem Kristur, jiostular eða höfundar
Nýja-testamentisins töldu að einhverju leyti sambærilega eða
skylda atburði við það, sem var að gerast á þeirra tíð. Þetta
kjálpar oss til að gera oss grein fyrir skilningi þeirra sjálfra
bæði á fortíð og eigin samtíð. I öðru lagi liafa bæði liinar tákn-
•'ænu skýringar og fyrirmyndanabugmyndin orðið til að auðga
b'kingamál kirkjunnar, bæði í sálmum bennar og prédikunum.
Og sumar samlíkingar, sem kunna að þykja ankannalegar og
óeðlilegar, svo að jeg noti orðalag dr. Arna Möller, öðlast líl
°g Hti, og leiftrandi fegurð, þegar vér liöfum í luiga uppruna
þeirra og samband við forna Biblíutúlkun. Þetta á einnig við