Kirkjuritið - 01.06.1973, Síða 45

jn S a^'atiokenninguna, (eðlisbreyt-
ókv e.nanna ' altarissakramentinu)
issf' * ^,resta °9 einkamessur. Á rík-
til |l°rnararurn JátvarðarVI. var horfið
hin erskrar áttar, og árið 1553 voru
Spra, ,. 9reinar fastmótaðar. For-
þei^ r ^essara 9reina var Cranmer. í
l^t^H Janbasf saman kalvínska og
ísl 6rs a' einkum í altarissakrament-
fékH'n^Unn'‘ Endanlegt form sitt
ar 3^atningcirritið 1563. Þá voru hin-
en ho=9leinar ákveðnar af synodu,
um ?rV0ru unnar úr hinum 42 grein-
ar ^ iet Elísabet 1. lögfesta hin-
s6rn 9reinar til ögrunar páfanum og
^atleik gegn úrskurði páfa, að
kún
fottn
VCEr' askilgetin og því ólögleg
n9-
taljg^? ,^rennt' sem hér hefur verið
hjnar 3 itl9 B'blíunnar, BCP og
Ena| ^ 9reinar, eru siðaskiptin í
áhrifin eru aug-
b'löndn Ver^ur niðurstaðan einhver
ínSku Un ai! ramversk-kaþólsku, kalv.
"via ^thersku, meðalvegurinn,
pólitj ”• Ástœðan er sú, að
bótaf ^ at^ur^ir voru driffjöður sið-
ffceði nnai ' ^n9iancli, en ekki guð-
í þý2i einstœðra persónuleika eins og
hlekkj1 ancii- hó er einnig augljóst, að
siða , nnn milli stjórnmálanna og
erkibj '?tanna er einn maður. Það var
Qs r S<uPinn of Kantaraborg, Thom-
^-ranrner.
kii-kjan Sem ^unnugt er, hafði enska
Róm s a® nokkru tengslin við
Urinn -V° a® ' upphafi hafði konung-
nriálum , .n9iandi nokkurt vald yfir
biskUn lrMUnnar. Þannig var veiting
kon,,„.ern œtta að mestu í höndum
*anun
tagl
9S, en
Um leið hafði konungur
^ ^agldir meðal prestanna. Þess
vegna réðu viðhorf konunganna
mestu um þróun kirkjumála í Eng-
landi. Siðaskiptin urðu samkvœmt
skipun konungsins, en ekki eftir kröfu
fólksins, en þau urðu eign þjóðarinn-
ar fremur af guðsþjónustulífinu en af
trúfrœðilegum vakningarrœðum eða
ritum. Segja má, að siðaskiptin í Eng-
landi hafi verið lokaþáttur enskra
valdhafa í baráttunni fyrir enskri
þjóðkirkju.
Fyrstur valdhafanna, er bein tengsl
hafði við siðaskiptin, var Flinrik VIII.
(1509-1547). Hann hlaut úr hendi
páfa titilinn „Defensor fidei" 1521
sökum frœkilegrar framgöngu í bar.
áttunni gegn mótmœlendum, sem þá
þegar höfðu hreiðrað um sig í há-
skólabœjunum Oxford og Cambridge.
Jafnvel sjálfur erkibiskupinn af York,
kardinálinn Thomas Wolsey, var tek-
inn að aðhyllast hina evangelísku
guðfrœði.
Barátta konungs var fyrst og fremst
fólgin í því að ónýta lútherskar bœk-
ur, er smyglað hafði verið inn í land-
ið, og koma 1 veg fyrir áframhald-
andi smygl. Sjálfur ritaði hann varn-
arrit „Assertio septem sacramentor-
um" gegn riti Lúthers „De captivitate
Babylonica". Fjölskyldulíf konungsins
varð þó til þess að upp úr vinskap
hans og páfa slitnaði. Útnefndi kon.
ungur Thomas Cranmer til erkibisk-
ups í Kantaraborg (1533), þar sem
guðfrœði Cranmer's hentaði konungi í
þessum hjúskaparvandamálum. Til-
drögin voru þau, að konungur var
orðinn „vonlaus" um erfingja. Dóu öll
börn konungshjónanna utan ein dótt-
ir, Maria að nafni. Sú hugsun fyllti
konung skelfingu að hér vœri á ferð
139