Nýjar kvöldvökur - 01.10.1943, Qupperneq 24

160
HÆTTAN AF VONDU LOFTI
N. Kv.
að segja fundizt sýklar í öndunarfærum
annars hvers manns, senr skoðaður hefir
verið, en til allrar hamingju sýkist venju-
lega ekki nema lítill hluti þeirra.
í styrjöldinni voru oftast ægileg þrengsli
í hermannaskálunum og sjúkraskýlunum.
Að loknu Krímstríðinu fékk Florence
Nightingale því framgengt, að hverjum
manni skyldi áætlað 60 ferfeta gólfrými,
600 rúmfet loftrúms, og að 3 fet skyldu
vera milli rúma. Þegar til styrjaldar kom
var hálfu fleiri mönnum troðið inn í skál-
ana, svo að lokum voru ekki nema 6
þumlungar milli rúma. Þar við bættist og,
að gluggar allir voru birgðir vegna óttans
við loftárásir, og það jafnt sumar sem vetur.
Þegar svona var í pottinn náði sýkill
heilahimnubólgunnar sér niðri. Meðan 3
fet voru milli rúma voru það innan við 2%,
sem sýktust. Þegar bilið var minnkað niður
í 2 fet fjölgaði upp í 8% og loks þegar bil-
ið var aðeins eitt fet komust sjúkdómstil-
fellin upp í 20%. En hvernig vita menn að
smitunin verði aðallega í svefnskálunum
en ekki annars staðar? Það verður ráðið af
tvennu: í fyrsta lagi sýkjast venjulega þeir,
sem næstir liggja hverjir öðrum, og í öðru
lagi verður ekki vart smitunar af þessum
sjúkdómi á vinnustöðum, þótt þar séu hin
mestu þrengsli, en á slíkum stöðum breið-
ist t. d. inflúenzka mjög ört út.
Ein ástæðan fyrir því, að menn smitast í
svefni er sú, að þeir sofa með opinn munn,
og úðadroparnir frá öndunarfærum ná-
grannans, sem sóttkveikjurnar eru í, berast
þá tálmunarlaust niður í kók og háls, þar
sem líkaminn er veikastur fyrir. Á daginn
hins vegar staðnæmast úðadroparnir uppi í
nefinu, sem er engan veginn jafn viðkvæmt
og kokið. Af þessu leiddi að á stríðsárunum
mátti rekja útbreiðslu farsóttanna einkum
til þrengslanna í svefnskálum hermann-
anna.
Á sjóliðaskólanum í Greenwich var rann-
sakað, hvernig barnaveiki og skarlatssótt
breiddist út. Þar var l-% fetsámillirúma,en
svo hátt var undir loft, að hver drengur þar
hafði 500 rúmfet af andrúmslofti. Hér kom
það greinilega í ljós, að sóttirnar bárust frá
rúmi til rúms. í einum skála, sem 126
drengir sváfu í, veiktust 19 af barnaveiki.
Átta þeirra voru úr sömu rúmaröðinni, en
í henni voru alls 12 rúm. Milli skálanna
barst veikin einkum með blýöntum og
pennasköftum, sem drengirnir höfðu haft
upp í sér. Meira að segja fundust lifandi
barnaveikisýklar á pennastöng, sem legið
hafði ónotuð í 14 daga. Drengir, sem aðeins
voru í skólanum á daginn, og gættu vand-
lega ritfæra sinna sýktust ekki.
Þegar sleppt er sýkingunni af penna-
stöngunum, þá virtist það svo, að barna-
veikin smitaði ekki í svefnskálunum, ef 10
fet voru milli rúma. Auk þess dró ætíð
mjög úr smithættu, ef gluggar voru opnir,
en þangað má aftur rekja orsök þess, að far-
sóttir blossa venjulega upp í köldu veðri
eða fyrstu þrjár vikurnar eftir að kuldakast-
ið gekk yfir. Opnir gluggar draga á tvennan
hátt úr sýkingarhættu. Bæði þyrlast sýkl-
arnir brott með loftstraumunum og eins
lifa þeir skemur í þurru lofti en röku. Af
þessu má draga þá ályktun, að það sé eink-
um þar, sem margir sofa, að nauðsynlegt sé
að hafa opna glugga. Ef hver maður í land-
inu, að undanteknum hjónum og smá-
börnurn, hefði einkasvefnherbergi, mundi
heilsufar þjóðarinnar stórbatna, og engin
þörf vera á að hafa glugga opna þegar kalt
er í veðri. Undantekningu verður þó að
gera með þá, er þjást af lungnaberklum,
því að kalda loftið virðist bæði drepa sýkl-
ana í manninum sjálfum og tálma því, að
sýklar frá öðrum berist til hans.
Ef fyllsta hreinlætis væri svo gætt í með-
ferð mjólkur og annarra matvæla, og mat-
arílát, glös og skeiðar á matsölustöðum og
gildaskálum væri venjulega dauðhreinsað,
þá er sennilegt að sjúkdómar eins og skar-
latssótt, barnaveiki og ýmsir fleiri myndu