Nýjar kvöldvökur - 01.07.1949, Blaðsíða 30

100
SUMARFERÐIR Á ÍSLANDI 1881
N. Kv.
liesta, og síðan hafin fjallgangan. Úr henni
varð þó minna, en til \'ar ætlast, því að leið-
sögumaðurinn, fón bóndi, gekk þá bein-
línis af sér! Gáfust þeir upp, Coles og Peek,
en Morgan fylgdi Jóni fast eftir og náði einn
þeirra félaga „Heklntindi hám“. . . . Sneru
hinir aftur við brún efstu fanna.
Mr. Coles segist þannig frá, að þrátt fyrir
vonbrigði þau að komast ekki alla leið á
Heklu-tind, hafi þeir samt fengið ríkulega
umbunun lyrir erfiðleika alla í þeirri dýrð-
legu iitsýn, er lrlasti viðþeim úr Heklu-hlíð-
um. Lýsir hann þessu rækilega og m. a. á
þessa leið:
„Utsýnin í allar áttir var framúrskarandi
mikilfengleg f)g hrífandi. í suðri blasti við
hafið með Vestmannaeyjar. í suðaustri blik-
aði á skalla Tindal jalla- og Coðalandsjökuls
í sólskininu. í vestri, handan við hinar gevsi-
miklu hraunbreiður, senr allar virðast stefna
í suðurátt, sáust Vestri Rangá og Þjórsá eins
og silfurþræðir eftir víðáttumiklum söndun-
um fram til sjávar. Búrfell og Hagafell bar
skýrt við himin í norðvestri, og í fjarska sá-
um s ið endurskin sólargeislanna Irá efstu
tindum Langjökuls og Arnarfellsjökuls
(Hofsjökuls) . . . . “
Lngt d Sprengisand.
A Sprengisand var lagt frá Haga í Cnúp-
verjahreppi, og var Ásmundur bóndi þar
fylgdarmaður þeirra. Hafði hann þrjá til
reiðar og þeytti þeim svo um öræfi og sanda,
að Coles telur jafnvel Mexikanska fylgdar-
rnenn mundu hafa orðið forr iða. L.ýsir Coles
Ásmundi bónda skemmtilega, en telur hann
hafa verið duglegan og hygginn leiðsögu-
mann. Hafi hann um þessar mundir verið
talinn annar sá rnaður, sem fáanlegur var
til að taka að sér fylgd um Sprengisand.
Á leiðinni norður gerðu þeir félagar
margvíslega fræðilegar rannsóknir og mæl-
ingar. M. a. mældu þeir breidd Þjórsár á
ýmsum stöðum, athuguðu segulskekkju og
segulhalla o. s. frv. Er lýsing Coles’ afar ná-
kvæm og ýtarleg og fróðleg á marga vegu.
Verður hér þó farið fljótt yfir sögu, unz
komið var í Eyvindarkofaver. Hefur Coles
gert teikningu af tjaldstæði þeirra með Arn-
arfellsjökul í fjarsýn, og er hún prentuð í
bókinni eftir tréskurðarmynd.
Þegar búið var að tjalda í verinu og hefta
hesta og gera hinar daglegu mælingar og
rannsóknir, spurði Zoega, hvort þeir vildu
ekki líta á kofa Eyvindar. „Og er eg spurði
hann, hvar kofans væri að vænta,“ segir Col-
es, „benti hann mér á lága torfhleðslu
(hrúgu) úti í mýrarflóa skannnt frá og sagCi,
að þarna væri kofinn. F.r við höfðum stiklað
á þúfum og stokkið yfir keldur og skoðað
kofastæðið og lækjarfarveginn fullan af
beinaleifum, mest sauðabeinum en einnig
lresta, fórum við að spjalla um þetta.“
„Jæja, Zoega! Hver var þá þessi F.yvind-
ur?“
„Eyvindur var ágætis maður.“
„En hvað hafðist þá þessi ;ig:eti maður að,
fyrst hann var gerður útlægur?"
„Hann stal heilmiklu af sauðfé og einnig
hestum. Hann gat ekki stillt sig um það!“
„En hvernig stóð á því, að hann gat ekki
stillt sig'um það?“ spurði eg.
„Æ, það var kerlingarskratti, sem lagði
þetta á hann. — En það er víst bezt, að eg
segi ykkur alla söguna, og þá mun yður skilj-
ast, að Eyvindur var bezti maður, þótt hann
gæti ekki stillt sig um að stela kindum. . . . “
Síðan sagði Zoega þeirn söguna á sína
vísu, og er þar ýmislegt á aðra lund, en
kunnugt er úr þjóðsögum og munnmælum,
og verður sú saga eigi endursögð hér, nerna
aðeins sögulokin; en þau eru á þessa leið;
lauslega þýtt:
„Eftir 20 ára útlegð gerðist sá óvænti at-
burður á Akureyri, að gömul hjón komu til
kaupstaðarins og sögðust vera Eyvindur og
kona lians. Kváðust þau nú vera orðin of
gömul til að lifa í útlegð og ætluðu nú að
breyta til og hætta sauðaþjófnaði. Þeim var
vel tekið, enda hafði 20 ára útlegð bætt fvrir