Nýjar kvöldvökur - 01.01.1950, Blaðsíða 41

N. Kv.
BÆKUR
31
Stefán Jónsson mun nú vera fremstur ís-
lenzkra rithöfunda á því sviði að semja
sögur um unglinga og fyrir unglinga. En
þótt sögur hans séu ætlaðar unglingum,
eru þær ekki síður góð lesning fullorðn-
um vegna þess, hve höf. lýsir tilfinningum
og sálarlífi barna og unglinga af mikilli
nærfærni.
Þriðja bókin er: Síðasli bærinn i dalnum
eftir Loft Guðmundsson. Skemmtilegt
ævintýri um börn, tröll, huldufólk og
dverga, í gömlurn þjóðsagnastíl. Sagan er
í fyrstu samin fyrir kvikmyndatöku, og hef-
ur verið sýnd við góðar viðtökur. Er ekki
að efa, að börn munu lesa hana með
ánægju, enda ritar Loftur ætíð léttilega,
hvort sem hann snýr máli til barna eða
fullorðinna. En bækur þessar sýna, að vér
eigum nt'i höfunda, sem kunna að skrifa
fyrir börn, betur en megnið af hinum er-
lendu unglingabókum, sem nú flæða inn
á markaðinn.
Steindór Steindórsson frá Hlöðum.
FÆREYSKAR ÞJÓÐSÖGUR.
Jónas Rafnar læknir þýddi og
bjó undir prentun. Útg. Jónas
og Halldór Rafnar. Akureyri.
1950.
Bók þessi er 188 síður í stóru broti. Eru
þetta 82 sögur alls. 31 þeirra eru þýddar
úr Færöiske folkesagn í Antikvarisk Tids-
skrift 1849—51; 42 eru úr Sagnir og ævin-
týri e. Jakob Jakobsson, Thorshavn 1925,
og 11 eru úr Söga og sögn eftir A. Weihe,
Thórsltavn 1933.
Sögur þessar, sem og aðrar þjóðsögur,
sýna skýrt sál þeirrar þjóðar, sem hefur
myndað þær, geymt þær og fóstrað; hugs-
unarhátt hennar, trú og siði, venjur og
dagleg viðfangsefni. Þótt margt sé líkt með
Færeyingum og íslendingum, þar sem báð-
ar þjóðirnar hafa nær liinn sama uppruna,
þá hefur land hvorrar þjóðarinnar fyrir sig
og atvinnuhættir mótað þær svo, að nokk-
ur munur er á hugsunarliætti þeirra, sem
bezt sést af þjóðsögum þessum. I færeyskri
þjóðtrú eru bæði huldufólk, tröll, nykrar,
skrímsl, útburðir o. s. frv. eins og í ís-
'lenzkri þjóðtrú, en þó ekki að öllu eins.
Færeyski nykurinn er t. d. á stærð við stóran
hund, en í íslenzkri þjóðtrú á stærð við
hest. Útburð kalla Færeyingar niðagrís.
Allir kannast við íslenzku útburðarsöguna,
þegar stúlka, er borið hafði út barn sitt,
var að mjólka kvíær, og kvarta um við aðra
mjaltakonu, að sig vantaði föt, til þess að
vera í á vikivakasamkomu, sem halda átti,
og þær heyrðu þá kveðið:
„Móðir mín í kví kví,
kvíddu ekki því, því,
eg skal lána þér duluna mína
að dansa í,
að dansa í.“
Stúlkunni brá svo við vísuna, að hún
varð vitskert alla ævi síðan. I færeyzku þjóð-
sögunum er sarns konar saga á þessa leið:
„Vinnukona á Dóragerði, prestssetrinu á
Viðarey varð vanfær, fæddi barnið á
laun og fyrirkom því. Umkomulítill vinnu-
maður var á prestssetrinu, kallaður Písli;
frá honum hnupplaði vinnukonan sokkbol,
stakk barninu ofan í liann og gróf það nið-
ur. — Nokkru síðar giftist vinnukonan, og
var þá haldin mikil brúðkaupsveizla. Með-
an verið var að dansa brúðardansinn, kom
niðgrís í sokkbol veltandi inn á gólfið,
hoppandi inn í hringinn og kvað:
Á mömmu glóir gull —
eg göltrast í ull
og dansa í dulunni af honum Písla.
Síðan botnveltist hann fyrir fætur brúð-
inni, en hún féll í ómegin og var borin út.
Veizlugleðin fór alveg út um þúfur.“
Þessar tvær útburðarsögur eru svo lxkar
hver annarri, að þær sýna glöggt andlegan
skyldleika íslendinga og Færinga. Þá er hin