Nýjar kvöldvökur - 01.01.1950, Blaðsíða 37

A1. Kv.
ÞRÍR HERMENN
27
ing sú, er við fundum vera að gerast í okk-
ur, var enn ef til vill aðeins í upphafi.
5tríðið myndi skapa okkur og móta í sinni
eigin mynd. Hve harðir, hrottafengnir og
Ttæringarlausir um líf og tilfinningar ann-
arra þyrftum við að verða, áður en við
gætum endurheimt landið okkar? Ef til vill
væri allt eins gott að vita ekki, hve dýru
verði það yrði keypt, en við sögðum, að það
stæði alveg á sama, hve hátt verðið yrði, við
myndum samt greiða það. Síðan risum við
á fætur og kvöddumst. Hvert handaband
var loforð og fyrirheit.
(Hefgi Valtýsson íslenzkaði.)
Þorsteinn M. Jónsson:
Eddu-útgáfur Islendingasagnaútgáfunnar.
Eddurnar, Sæmundar-Edda og Snorra-
Edda, eru ekki einungis víðkunnustu bæk-
urnar, sem skráðar hafa verið á ísfenzka
tungu, heldur meðai allra víðþekktustu
bóka, sem skráðar hafa verið á norræn eða
jafnvel germönsk mái.
í Sæmundar-Eddu geymast elztu fræði ís-
lenzkrar tungu. Efni hennar eru ævafornar
goða- og hetjusögur, sem gengið hafá í
munnmælum á Norðurlöndum í hundruð
ára. Kvæðin, er ort voru út af þessum fornu
sögum, eru talin að hafa verið ort á tíma-
bilinu 800—1200, og er álitið að þau öll,
að undanskildu einu þeirra, hafi verið ort
annaðhvort í Noregi eða á íslandi. Það er
magniþrunginn, seiðmagnaður og goðkynj-
aður ævintýraheimur, sem birtist í kvæð-
um þessum. En jafnframt kynnums't vér
þarna lífsskoðunum forfeðra vorra á þeim
tíma, sem kvæðin eru ort á. Langflest hinna
merkustu eddukvæða hafa geymst á ís-
lenzku skinnhandriti frá 13. öld, sem nú
er í Konunglega bókasafninu í Kaupmanna-
höfn, og er handrit þetta kallað Konungs-
bók. Hafði Brynjólfur biskup Sveinsson,
sem gaf konungi bók þessa, kallað hana
Sæmundar-Eddu. Hefur hann haldið, að
hinn fjölfróði og hámenntaði prestur Sæ-
mundur Sigfússon hefði annaðhvort ort
kvæðin sjálfur, eða að minnsta kosti safnað
þeim saman og skrifað þau upp. En eng-
inn veit, hvort Sæmundur hafi ort nokkurt
kvæðanna eða skrifað þau upp, því alls
ókunnugt er um höfunda þeirra eða skrá-
setjara. En um það efast enginn, að þau
hafi öll verið fyrst skrifuð á íslenzku af Is-
lendingi. Sæmundar-Edda hefur og oft ver-
ið kölluð Eldri-Edda.
Hin Yngri-Edda, eða Edda Snorra Sturlu-
sonar, er goða og skáldskaparfræði. En þótt
hún sé þetta hvort tveggja, þá hefur til-
gangur Snorra með því að skrifa hana verið
fyrst og fremst sá, að kenna mönnum að
skilja forn skáldalreiti og kenningar, þekkja
hætti og annað, er að fornum skáldskap
laut. Hún er því fyrst og fremst skáldskapar-
fræði. Goðasögurnar og aðrar fornar sagnir
skráir hann auðsjáanlega til þess að skýra
fornar kenningar og heiti. Edda Snorra er
ótvíræð sönnun þess, hvað þekking Snorra
hefur verið feikna mikil á fornum sögnum
og fornum skáldskap, og hve mikill vísinda-
maður hann hefur verið. En jafnframt sýnir
luin ritsnilld hans og frásagnargáfu. Og fáar
fornsögur eru skemmtilegri en Gylfagynn-
ing Snorra, sem er fyrsti hluti Eddu hans.
4*