Sjómannadagsblaðið - 04.06.1939, Blaðsíða 31

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
11
Hin menningarlegu verðmæti, sem íslending-
ar tileinkuðu sér á utanlandsferðum sínum,
skiptu og eigi litlu máli fyrir andlegt samneyti
manna hér á þjóðveldistímanum og síðar. Enda
urðu verzlunarferðir íslendinga eitthvert veiga-
mesta og kærkomnasta frásagnarefni, þegar
söguritun hófst.
Bygging Grænlands og fundur Vínlands, er
meðal annars beinn árangur af farmennsku-
starfsemi fslendinga á tíundu öld.
Er naumast hægt að gera sér ljóst,
hve geisimikið afrek það hefir verið.
Um 500 árum síðar var það tahð
hið mesta hreystiverk, að sigla yfir
Atlantshaf á 35. breiddarstigi á
stórum og vel búnum skipum.
Hversu miklu meira afrek hefir það
ekki verið, sem fslendingar leystu
af hendi, er þeir á sínum litlu skip-
um sigldu fram og aftur um hinn
nyrzta hluta Atlantshafs með þeim
einum útbúnaði, sem breiðfirzkir
bændur gátu látið í té. íslendinga
hefir vissulega ekki skort djörfung
og áræði á þeim tímum.
Gott dæmi um skipakost íslend-
inga á þeim tímum, er bygging
Grænlands. Árið 985 eða 986 eru
mönnuð eigi færri en 25 haffær
skip, aðeins úr Breiðafirði og Borg-
arfirði, til Grænlandsferðar. Má
geta nærri, að víðar á landinu hafa
verið haffær skip fyrir hendi en í þessum
héruðum. Farmenn „komu skipum sínum“, eins
og það var kallað, nokkurn veginn reglulega
kringum land, þar sem um hafnir var að ræða.
Hefir það sennilega að nokkru leyti verið með
hliðsjón til sölumöguleika og dreifingar á varn-
ingnum. Þegar skip voru affermd, var þeim
„róið til hlunns“ og dregin á land. Þröngir vog-
ar eða árósar voru ákjósanlegustu staðirnir til
þess.
Þess er ekki getið, að utanferðir til annarra
landa hafi verið minni þetta sumar en endra-
nær.
Fiskveiðar munu frá öndverðu hafa verið
aðalbjargræðisvegur Islendinga. Sennilega miklu
þýðingarmeiri en ráða má af sögunum. Frá
fiskveiðunum hefir Islendingum þá, eins og nú,
komið kjarkurinn og sumpart kunnáttan til
þess að meðhöndla hin stærri skip.
Siglingar og utanríkisverzlunin hafði eigi minni
þýðingu fyrir efnahag og menningu þjóðarinn-
ar fyrr á tímum en nú. Er því skiljanleg sú
afturför og hrörnun, sem átti sér stað hér á
landi, þegar hvorttveggja var gengið að mestu
úr höndum landsmanna. Að vísu voru margar
aðrar ástæður, sem ollu ófarnaði þjóðarinnar
á miðöldunum, en óefað hefir samgönguleysið
við útlönd og verzlunaránauðin verið stærsta
bölið.
Verzlunarferðir til íslands hafa fyrr á öldum
verið dýr og áhættusöm fyrirtæki. Útlendum
mönnum geklt ekki annað til að ráðast í þær
ferðir, en mikil ábatavon, ef vel gengi. Þann
ábata, sem ávallt var fluttur út úr landinu, eftir
að íslendingar sjálfir hættu farmennsku,
greiddu þeir með óhagstæðum vöruskiptum og
ófullkominni verzlun á allan hátt.
Nýlenda Islendinga á Grænlandi leið undir
lok vegna samgönguleysis, að því er talið er.
Seglskip.