Sjómannadagsblaðið - 01.06.1981, Blaðsíða 55

klýfum, og þær notaðar eftir að-
stæðum og rokklýfirinn auðvitað
minnstur klýfanna.
Sú var venja nyrðra að draga
klýfinn framá klýferbómuna áður
en hann var heistur, en syðra var
þessu öfugt farið, klýfirinn heistur
fyrst og síðan dreginn fram, og var
það betra vinnulag. Það var nátt-
úrlega notað norðlenzka lagið á
Oríon og milliklýfir dreginn fram
og síðan heistur.
Hvemig, sem á því hefur staðið,
þá var stýrimaðurinn ekki viðbú-
inn hættunni, nema hann stóð
hlémegin við klýfinn, þegar
hann var heistur, rokið var sterkt
og þegar vindur kom í seglið
kastaði það manninum útbyrðis.
Ég og annar strákur til höfðum
verið að baksa við stuðlínur á
messanseglinu og allt í einu segir
strákurinn:
— Nei, sjáðu manninn, hanner
fastur á önglinum —
Það hafði lafað taumur á
óuppgerðu færi út yfir borðstokk-
inn og hneifin krækst í manninn
um leið og hann barst aftur með
skipinu. Sakkan kipptist út og
færið rann út á eftir. Piltinum varð
það fyrir að stoppa færið, sem
skiljanlegt var, en þá slitnaði
hneifin úr manninum, því að það
var dálítil ferð á skipinu.
Það var ekki auðgert að ná inn
manni á seglskipunum í öskuroki.
Skipstjórinn reyndi að stagvenda
en skipið náðist ekki yfir stag og
þá var kúvent, en maðurinn sást
ekki meir.
Skipstjóranum varð mikið um
þetta slys. Ég heyrði hann sagði
þegar hann sá, hvað gerðist:
— Guð hjálpi mér —
Það tekur jafnan mikið á skip-
stjómarmann og oft ekki minna
en aðstandendur að missa út
skipverja sinn.“
Eins og segir í skránni hér að
framan, var það í vetrarbyrjun
1912, sem Jóhann hélt suður og
Nemendur Sjómannaskólans 1913—1914.
réði sig á Haffarann, 8 tonna
kútter með Sigurði í Görðunum,
sem einnig átti skipið og gerði það
út. Sigurður var stór útvegsbóndi í
Görðum við Skerjafjörð og er af
honum mikil saga bókfest bæði
sem skipstjóra- og athafnamanni í
búskap og útgerð.
Þeir á Haffara héldu út í ann-
arri viku febrúar og beint suður á
Selvogsbanka, aðalveiðisvæði
skútanna á vetrarvertíðum.
Skipsmergðin var oft mikil á
Bankanum á vertíðinni, skútum-
ar gátu skipt hundruðum á litlu
svæði, íslenzkar, færeyskar,
franskar, og stafaði mikil hætta af
þessari örtröð, í dimmviðrum og
stormum. Seglskip gátu auðvitað
ekki forðað sér jafnhratt hvort frá
öðru og vélskipin ef þau bar sam-
an í byl og stormi. Það er hald
manna, að þannig hafi íslenski
kútterinn Valtýr og færeyski kútt-
erinn Kirstine farizt síðast í
febrúar1920.
Enskur togaraskipstjóri hafði
séð skipin skammt frá sér áður en
svart él gekk yfir og lágu þau þá
sitt á hvorum bógnum. Þegar upp
stytti élið, sá hann hvorugt skip-
anna. Á Bankanum var vertíðar-
fiskurinn, og þangað er sótt þar
sem fiskurinn er, hvort heldur það
er vestur á Hala eða suður á
Banka. Útsynningurinn og land-
synningurinn voru verstu veðrin á
Bankanum og fengu Haffara-
menn að kenna óþyrmilega á því
síðara í fyrsta túrnum á vertíðinni.
Veiðamar gengu þeim á Haff-
ara ágæta vel í vikutíma og höfðu
þá fengið um 7 þúsund talda fiska,
en þá skall á að morgni dags af-
taka austan suðaustan rok.
Það gat skipt sköpum á skútu-
öld að leggja til snemma í upp-
gangsveðrum. í veðurofsa var
erfitt að athafna sig við að hag-
ræða seglum og það réðist illa við
þau. Venjan var að leggja fyrst til
með fokkunni, þegar ekki var
lengur veiðiveður, en fella hana
síðan og heisa rokklýfinn, ef veður
gerðist hart.
Ævinlega var látið hala útum,
það er frá landi. Ef menn voru að
veiðum vestan við Vestmannaeyj-
ar, sem oftast var, þá stafaði mest
hættan af Eyjunum í suðvestan
veðrum, og þá lagt til útum á
stjómborðsbóg, en í austan og
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 49