Sjómannadagsblaðið - 01.06.1981, Blaðsíða 76

Þeir feðgar reru þama saman
sumarlangt og kom það Tjáa að
góðum notum, því að hann vann
hjá verzluninni Edinborg, stóru
fyrirtæki þá, sem rak verzlun,
fiskkaup og útgerð, og Tjái hafði
þann starfa að ferja fólk milli
lands og skipa, sem lágu úti á
höfninni. Hann þurfti þá að
kunna nokkuð fyrir sér í notkun
segla og ekki síður, þegar hann
síðar varð mjólkurpóstur í Engey
og jafnan einn í ferðum milli eyjar
og lands.
Tjái man Coot fyrsta togara
okkar íslendinga, sem kom upp til
Hafnarfjarðar 8. marz 1905 og var
gerður út með góðum árangri þar
til hann rak á land 14. desember
1908 á Keilisnesi; fékk dráttar-
taug í skrúfuna. Coot var að draga
hafnfirsku skútuna Kópanesið frá
Reykjavík til Hafnarfjarðar, en
dráttartaugin slitnaði og lenti í
skrúfu Coots og bæði skipin rak á
land og urðu algert strand. Og
Tjái man líka Indriða, skipstjór-
ann á þessum fyrsta togara í eigu
íslendinga.
„Það var eitt af þessum árum,
líklega fyrsta árið sem Coot var
við lýði, sem skipið losaði fisk við
Geirsbryggju. Fiskurinn var
keyrður uppá planið fyrrir framan
Geirsbúð og þar stóð Indriði
Gottsveinsson í klofháum stíg-
vélum og seldi bæjarbúum fisk.
Indriði var ágætis maður og hafði
ungur verið háseti hjá föður mín-
um og var mikill vinur foreldra
minna. Einu sinni bjuggum við, ég
og móðir mín, í húsi þeirra bræðra
Jónasar og Indriða, sem hét Mel-
staður og stóð úti á Bráðræðis-
holtinu.“
Tjái man einnig Forsetann frá
1907 fyrsta ári togarans. „Ég var
þá á litlum mótorbáti sem Gefjun
hét með föður mínum.. Það var
ekkert fiskirí þetta sumar. Jón
forseti var þá kominn og töluðum
við stundum við hann; hann lét
reka á daginn (þeir lágu í bætingu
70 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
flesta daga, ýmist á reki í Flóanum
eða inni á Reykjavíkurhöfn eftir
rifrildi yfir nóttina, sögðu þeir
Bergur Pálsson og Þórður Sig-
urðsson, sem voru á Forsetanum.
Það kostaði þá tíma, peninga og
streð fyrstu togaramennina að
finna togslóðir. Höf.) — og það
var sama sagan hjá Forsetanum,
tregur fiskur í Bugtinni. Það
gengu margar furðusögur um Jón
forseta fyrst eftir að hann kom.“
Svo datt Tjái í lukkupottinn
Það var vorið 1908, sem Tjái
datt í þann lukkupott að komast á
togara, stráklingurinn. „Það var
reyndar fyrir tilviljun,“ segir
hann, „ég held maður ráði litlu
um hvað drífur á daga manns ...
Þessi fer eina leiðina, annar hina.
Það er allt og sumt...“
Guðbjartur Jóakim Guðbjarts-
son, Vestfirðingur og jafnan kall-
aður Kimi, var þá með Snorra
Sturluson. Það var góður skip-
stjóri, Guðbjartur; einn okkar
fyrsti togaraskipstjóri, hafði verið
með Englendingum og fór síðar
alfarinn til Englands og stundaði
sjóinn þaðan. Var annálaður
Bugtarmaður á sinni tíð. Lengi
hin síðari skipstjómarár sín með
togarann Ilustra frá Grimsby.
„Hann var mikill Bugtarmaður,
Guðbjartur Jóakim, alltaf norður
frá í flatfiskinum þar, rauðsprett-
unni, smálúðunni og sandkol-
anum. Hann var aldrei í innbugt-
inni“, segir í Tryggvasögu Ófeigs-
sonar. Guðbjartur Jóakim var
vel látinn skipstjóri og hjá honum
voru vökur ekki miklar, segir Tjái.
Það brá hinsvegar mjög til hins
verra, þegar Bjöm Ólafsson frá
Mýrarhúsum, frægur skútuskip-
stjóri, tók Snorra Sturluson 1909,
og man Tjái að nefna staðgott
dæmi um það.
„Við vórum þá í lestinni, ég og
Guðmundur frá Nesi. Það var eitt
sinn, að við höfðum vakað stanz-
laust í 64 tíma, það var vitlaust
veður, og ég fór niður að sækja
mér trefil og settist á bekk meðan
ég batt hann á mig. Ég þurfti ekki
meira, sofnaði þama með hend-
urnar á treflinum.“
Annað dæmi kann TjáL að
nefna um vökurnar á fyrstu tog-
urunum. Hann var með Kolbeini
Þorsteinssyni, alkunnum togara-
skipstjóra, 1911—14 á Baldri.
„Mest vakti ég á honum Baldri.
Það hefur líkast verið 1913. Kol-
beinn Þorsteinsson var þá með
Baldur, ágætur maður. Þannig var
að sú breyting hafði orðið á
starfsháttum um borð, að franskri
fyrirmynd, að netamenn voru al-
farið í netum og aðrir hásetar
komu ekki í net. Þetta kom sér
stundum illa fyrir netamennina,
sem alltaf voru sóttir í miklum afla
til að gera að, en þurftu svo aftur í
netin, meðan hinir fengu svolítið
snap.
Eg hafði vakað í 85 tíma, þegar
við áttum að fara úr netunum í
aðgerð og fór niður að láta líða úr
mér. Ég setti mig niður á bekk al-
hlífaður. Þegar ég hafði setið um
stund, kemur stýrimaðurinn og
kallar — Ætlarðu ekki að koma
upp aftur? — Ég jánkaði því, en
sagðist ætla að fylla pontuna mína
og færði mig innar á bekkinn og
fór úr stakknum og settist á koju-
stokkinn. Aftur kom stýrimaður
og kallaði: — Ætlarðu ekki að
koma upp aftur? Ég jánkaði því og
sagði hið sama og fyrr, að ég væri
að fylla pontuna mína og fór úr
stígvélunum. Dijúg stund leið og
enn kom stýrimaður: — Hvemig
var það, ætlaðir þú ekki að koma
upp aftur? — Jú, sagði ég og fyllti
nú pontuna, lagði mig út af og
sofnaði.
Þetta náði ekki nokkurri átt,
þessar helvítisvökur. Þetta var um
kaffileytið og ég vaknaði svo um
ellefu leytið, þegar allir komu
niður, það var þá komið vitlaust
veður og við á leið til Vestmanna-
eyja og ég svaf áfram. Ég vaknaði