Gripla - 01.01.1980, Qupperneq 217

212
GRIPLA
átt en úr Grs., og þyrfti þá ekki að gera ráð fyrir niðurfellingu þessa
umrædda efnis í upphafi hinnar varðveittu Grs. í Flateyjarbók.
Ólafur hefur borið Eir. og Grs. vandlega saman (bls. 332-69) til
þess að ganga úr skugga um hvað þær hafi að geyma af sameiginlegu
efni og hvað hvor þeirra hafi umfram hina. Niðurstöður þessa saman-
burðar eru dregnar saman á bls. 369-71. Þessi samanburður, sem
gerður er af mikilli vandvirkni, leiðir tvennt í ljós: annarsvegar að ekki
getur verið um að ræða ritsamband milli sagnanna í öndverðu, hins-
vegar að báðar sögurnar styðjast við munnlegar sagnir sem hafa haft
að geyma sameiginlegan kjarna, auk þess sem hvor sagan um sig hefur
varðveitt viss atriði úr sögnum sem engin merki sjást um í hinni. Þetta
hafa menn raunar komið auga á fyrir löngu, en enginn hefur áður gert
eins vandlegan samanburð á textunum né raðað eins skipulega saman
þeim atriðum sem sameiginleg eru, svo og hinum þar sem sögunum ber
ekki saman. Greinilegt er af þessum samanburði að sagnir um Vín-
landsferðirnar hafa verið æði brotakenndar og sumar hverjar haft á sér
þjóðsagnablæ eða blandast minnum úr öðrum sögnum, eins og við var
að búast. Örfá atriði í þeim ályktunum sem dregnar eru af þessum
samanburði er ástæða til að drepa á.
Eitt þeirra er tímatal viðburðanna sem sögurnar segja frá. Fyrri
menn hafa oft gripið til þeirrar meira en vafasömu aðferðar að skapa
eins konar tímaröð með því að steypa saman frásögnum beggja sagna
eftir geðþótta. Fastan punkt til viðmiðunar hafa menn síðan þóst finna
í frásögn Heimskringlu af því að Leifur heppni hafi farið með kristni-
boðserindi Ólafs Tryggvasonar til Grænlands sumarið 1000. Ólafur
hefur hinsvegar fært að því góð rök að sú frásögn sé runnin frá Ólafs
sögu Tryggvasonar eftir Gunnlaug munk (bls. 382-89). Allt bendir til
þess að Gunnlaugur hafi fyrstur tengt kristniboð á Grænlandi við þær
sagnir sem hann hefur þekkt um Leif heppna og siglingar hans, vita-
skuld í þeim tilgangi að gera veg Ólafs Tryggvasonar sem mestan. Eir.
hefði þá fengið sína frásögn af kristniboði Leifs frá sögu Gunnlaugs.
Grs. veit aftur á móti ekkert að segja af kristniboði á Grænlandi. Engar
eldri heimildir en saga Gunnlaugs kunna frá því að segja að Ólafur
Tryggvason hafi átt þátt í að kristna Grænland.
Með þessari röksemdafærslu Ólafs er kippt á brott þeim fasta punkti
sem fræðimenn hafa miðað við í tímatali sagnanna. Því verður að taka
undir þau orð Ólafs (bls. 381-82) að engar trúverðugar heimildir séu
til um það hvenær kristni komst á Grænland, og mætti eins ætla að það
J