Eimreiðin - 01.01.1936, Síða 125

ElitRElÐIN
RITSJÁ
109
() llæsta þíetti tjallar Prinz nm niannlýsingar, efnisskipun, frásagnarhátt
> °g vil ég sem dæmi um næmleik hans benda á flestar mannlýs-
eri *lans’ ^ér °8 i næsta kafla er rætt um vísur sögunnar, sem sumar
sj ser'íennilegar, einkum draumvisurnar. Kernur Prinz með ýmislegt til
jj r,nSar þeim og kann vel að meta vitnisburð þeirra um sálarlíf Gisla.
/ Jasche hefur fyrir nokkrum árum bent á, að í einni visunni (17. v.)
lsynilega farið eftir latnesku riti, Opinberun Esra, sem var alþekt á
uuin og tekið upp í mörg bibliuhandrit. Pessi líking er svo mikil,
jj þdö stappar nærri beinni þýðingu (í síðari vísuhelming); í kafla í
s . . s anda visum, sem er bersýnilega þýðing lofsöngsins Veni creator
þ<'tt^),S' tr tltiln8ln ekki meiri innan hverrar visu. Hvernig á nú að skýra
geti
Prinz metur allar líkur, og þykir lionum liugsanlegt, að visurnar
leil-- 'Wlð eftir Gisla, sem kynst hafi kristni í Danmörku. Annar mögu-
S|. . ’ flI*t eins liklegur, er þó að visan sé ort um likt leyti og sagan er
astæ)< ^væntanlega snemma á 13. öld). Paasclie liefur bent á nokkrar
jj. 111 > se'n mæla móti þvi, að Gisli hafi ort visuna. Prinz þykir sem
(]r 1' v- séu bundnar við næstu tvær á undan, en þær aftur við aðrar
C].|£.lniv,sur sögunnar. Þetta sj-nist mér þó nokkuð efasamt; mér virðist
vjjj ei ða ráðið af visunum á undan, að þessar eigi að fara á eftir. Hér
S(i(i j'etlst> að ég get ekki varist þeirri tilfinningu, að þessar tvær vísur
þvj 'u,nlíkar helgikveðskap 12. aldar, eins og .t. d. Harmsól. Ég mundi
gAtu;iekar Oallast að því, að þær væru ungar, en við það koma nýjar
j d® ráða, sem ég skal annars ekki fjölyrða um hér.
hur,VWj.a þ ætti ræðir Prinz um það, hvaðan efni muni komið. Saman-
citt
1 'ið skráðar heimildir sýnir, að sagan muni litið liafa sótt til rita;
,-0 ^ a,,nað hyggur hann þó sótt í Bjarnar sögu og lýsinguna á vígi
^atU i ]"S tat’aða eftir frásögn Droplaugarsona sögu (mér skilst skrifaðrar).
% hs Urðl,r a Eandnánui og Gísla sögu gefur neikvæða niðurstöðu, en
njn,., ní,t *),lllz l'efði þó getað grætt annað á samanburði þessum: I-and-
f'ni j ei merkilegt vitni um munnlegar frásagnir um persónur sögunnar1).
rit ijj 'funtt Eyrbyggju og Gísla sögu heldur Prinz, að hvorugur hafi þekt
skoö S *lel 1 formála útg. minnar af Eyrbyggju hallast að gagnstæðri
kenn]] ' Ulei Vlrtlst efnisskipun Eyrbyggju mæla með þvi. Nú er það ein-
en ]lin" ’ a® 1 lakara liandriti Gíslasögu (S) er textinn líkari Eyrbyggju
þ'rásö >11 '>l lnz dettur i hug, að þetta stafi helzt af áhrifum frá Eyrbvggju.
nýtii^" Éyrbyggju af þessu er ágæt; en ég lield S-maðurinn hafi ekkert
<!,t tetíið úr henni. Til livers slægðist liann þá? Er ekki hugsanlegt,
i) é„ ' ~ --------7’-
sem n,-- firipa liér tækifæri til að víta þá meðferð orðsins frásögn,
f'Vásöí/í)°t’. þetl,r tíðkast í þýzkum bókum í seinni tið (lika í bók Prinz).
hcitt þyj fiýsa9nir þýðir aUs ekki sérstaklega smásögur, ))Anekdoten«, eða
týtt v. ! nlct> heldur hefur mjög viðtæka ])j>ðingu; það getur auk annars
eða sj. aöinn að segja sögu (í eint.), sögn eða sögu um eitthvað, langa
;,triðj jjj la’ sitráða eða óskráða, alt frá vitnisburði manns um einstakt
l'eiinjij1 tleits sðgubálks. Til hinnar þýzku meðferðar orðsins er engin
n°rki i fornri né nýrri íslenzku.