Eimreiðin - 01.01.1948, Blaðsíða 23

EIMREIÐIN skattarnir og þjóðarbúskapurinn
11
atbeina þeirra, sem allt vilja skipuleggja af hiuu opinbera, án
þess að önnur ástæða sé til.
Hið kynlegasta við þessa þróun er það, að þessi stefna, hin
algera íhlutun ríkisins, sem hér siglir nú liraðbyri, skiptir þjóð-
félaginu í mjög andstæða flokka, með og móti stefnunni. En
hentisemi stjórnmálanna liefur deyft eggjarnar og gert andvara-
leysið að tákni friðarins. Eins og vatn, sem seitlar gegnum gljúpan
jarðveg, hefur embættishönd ríkisins smeygt sér inn í líf og störf
landsmanna, með þeim árangri, að atliafnafrelsi þegnanna er svo
klippt og skorið með lögum og reglugerðum, að fátt má nú hafast
að eða framkvæma nema leyfi embættisvaldsins komi til.
Ég ætla ekki að ræða liér orsök þessarar þróunar. Það er saga
ut af fyrir sig. En ég ætla að athuga nokkuð, hvernig skattþunginn
hefur aukizt undanfarið og á livern liátt skattarnir eru notaðir
lil þess að gera atvinnureksturinn í landinu á einn eða annan
hátt háðan íhlutun eða stjórn ríkisvaldsins.
Flestum er fyrir löngu orðið ljóst, að skattarnir ganga nú
8vo nærri fjárhag einstaklinga og atvinnutækja, að bein hætta
stafar af fyrir þjóðfélagið. I fyrsta lagi leiðir þetta til skattsvika
i storum stíl. 1 öðru lagi skapar það almennt virðingarleysi fyrir
8kattalögunum. 1 þriðja lagi draga þungir skattar úr getu ein-
8taklinganna til nytsamra framkvæmda, sökum þess að ríkis-
yaldið dregur til sín lausa fjármagnið á þenna hátt og notar það
t sína þágu.
kyrir styrjöldina kom það fy rir, að ríki og bær lögðu hærri
skatta samanlagt á suma gjaldendur en tekjur þeirra námu. Tekju-
skatturinn einn tók 40% af tekjunum, þegar þær voru komnar
°PP í 50 þús. Útsvarið tók svipaðan skerf og stundum meira, ef
gt var á „eftir efnum og ástæðum“. Auk þess var lagt á veltu-
°tsvar án tillits til teknanna, og gat það numið talsverðri fjár-
iaeð. A þenna hátt gátu skattamir (tekjuskattur, útsvar o. fl.)
tekjur skattgreiðanda. En þá hafði liann sér til vamar
til að draga skattana frá tekjum næsta árs á framtali
ænn höfðu nokkurn veginn jafnar tekjur frá ári til
yrs> gátu skattarnir ekki tekið meira en 50% af tekjum tveggja
3ra' kf hins vegar tekjumar vom misjafnar frá ári til árs, þá
t?at svo farið, að frádráttarheimildin kæmi að litlu gagni.
teKið allar
keimildina
8Í°u. Ef m