Eimreiðin


Eimreiðin - 01.04.1952, Qupperneq 27

Eimreiðin - 01.04.1952, Qupperneq 27
eimheiðin FYRIR 200 ÁRUM ... 99 að Ephraim nokkur Chambers gaf út í Lundúnum Cyclopedia or an Universal Dictionary of Arts and Sciences — allsherjar hand- bók í listum og vísindum. Fjallaði hún um guðfræði, háspeki og siðfræði, stjórnmál, rökfræði, málfræði, mælskulist og skáldskap- armáL Önnur fræði en þessi taldi Chambers ekki með vísindum og listum, að því er virðist. En bókin hlaut góðar viðtökur og var fimm sinnum gefin út til 1752, og árið eftir kom út viðbótarbindi, að Chambers látnum, og hafði hann safnað í það ýmsum nýjum fróðleik, sérstaklega úr jurtafræði. Bókin var snemma þýdd á ítölsku og gefin út þar. En það var í Frakklandi sem þessi litla alfræðibók átti eftir að koma mest við sögu, og var hún þó aldrei gefin út á frönsku. Tveir menntamenn, annar þýzkur, Sellius að nafni, hinn enskur, Mills, þýddu hana reyndar á frönsku, en sökum þess að þeir voru útlendingar, tókst þeim ekki að fá leyfi til að láta prenta hana í Frakklandi. Leituðu þeir þá ásjár hirðprentara konungs, Le Bre- ton, og hann sótti um og fékk einkaleyfi til að gefa bókina út. Þótti þýðendum súrt í brotið, að leyfið var ekki bundið við nöfn Þeirra og áttu þeir nú undir náð og miskunn Le Bretons, hvort þeir fengi nokkuð fyrir snúð sinn. Mills fór í mál við hann, og stóð svo í stappi á milli þeirra, þangað til þeir skildu að fullu. Le Breton varð þá að hætta við hið upphaflega áform að gefa °rðabók Chambers út í franskri þýðingu, enda hafði leyfiö verið afturkallað. Hann vildi samt ekki sleppa gróðavoninni. Hann var oaaður ólærður, og honum gekk ekkert annað til en gróðafíknin. Lekk hann þess ekki dulinn, að útgáfa alfræðiorðabókar af þessu tagi mundi verða ábatavænlegt fyrirtæki, eins og smekkur al- ^bennings var þá. Réði hann nú til sín heimspekinginn og skáldið Lenis Diderot, og bjuggu þeir út í sameiningu nýja áætlun, sem fól í sér útgáfu miklu fullkomnari alfræðibókar en Chambers, og átti hún að vera með alveg nýju sniði, frumsamin frá rótum. Le Lreton fékk nú nýtt einkaleyfi, sem gilda átti í 20 ár, og fol Liderot yfirumsjón með verkinu. Hvor um sig fékk sér aðstoð- armenn, Le Breton hluthafa í félagsskap þann, sem kosta átti útgáfuna, og Diderot fræðimenn og rithöfunda, sem hjálpa skyldu honum við samningu ritsins. Lyrjað var svo á verkinu í janúar—febrúar 1746, og fyrsta úindi kom út í júlí 1751, fyrir rúmum 200 árum síðan. Þrátt fyrir úrakspár og hatramman andróður, hélt útgáfan áfram með nokkr- Urn hléum, þangað til 1772, að lokið var að koma öllu ritinu á Prent — þessu riti, sem vafalaust er frægasta alfræðibók, sem
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92

x

Eimreiðin

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.