Eimreiðin - 01.04.1952, Page 30

102
FYRIR 200 ÁRUM . . .
EIMREIÐIN
hinna beztu rithöfunda og gagnrýna óhlutdrægt skoðanir þeirra
eftir reglunni, að hafa það jafnan, er sannast reyndist. Fagur
ásetningur, sem vissulega enginn gat haft neitt við að athuga. Það
átti að færa sér í nyt til hins ýtrasta öll þau hjálparmeðul, sem
handrita- og bóka-
söfn höfðu upp á
að bjóða. Til þess
að afla nauðsyn-
legra upplýsinga
um hinar ýmsu
handíðir og iðn-
greinar, áttu höf-
undarnir að gera
sér ferð á vinnu-
stöðvarnar og láta
leiða sig þar í all-
an sannleika um
hvert einasta tæki,
sem notað væri við
framleiðsluna, og
um vinnuaðferðir í
hverju smáatriði.
Myndir áttu að
prýða verkið til
skýringar lesmál-
inu. Þessi þáttur
var nýlunda í slík-
d’Alembert. um fræðiritum og
hlaut hann að gefa
verkinu mikið gildi. Diderot lýkur máli sínu í þessu boðsbréfi á
því að undirstrika hið mikla gagn, sem mannkyni öllu sé að slíku
verki, sé það samvizkusamlega af hendi leyst, en telur sig þó ekki
ganga þess dulinn, að ókleift muni vera við fyrstu tilraun að
forðast allar misfellur. Menn þurfi að vera við því búnir að rekast
á ýms missmíði, sem óhjákvæmileg séu í öllum verkum braut-
ryðjenda.
Boðsbréfið gleymdist jafnskjótt og hið ýtarlegaforspjalld’Alem-
berts kom á prent. Það er í þrem köflum: um meið þekkingar-
innar; saga vísindanna fram á 18. öld; og greinargerð fyrir al-
fræðinni, að mestu endursögn boðsbréfsins. Meiður þekkingarinnar
táknaði það, að öll vísindi manna væru sama eðlis og sama upp-