Eimreiðin - 01.05.1964, Qupperneq 62

150
EIMREIÐIN
víðkunnir lærdómsmenn í íslenzk-
um fræðum á þeirri tíð, þeir Finn-
ur Magnússon prófessor og Rasmus
Kr, Rask, málfræðingurinn og ís-
landsvinurinn mikli, skrifuðu all-
ítarlega og mjög athyglisverða rit-
dóma um þýðinguna. Birtist rit-
dómur Rasks í Literatur bladet
(No. 20, 1829). Taldi hann þýðing-
una sem slíka eigi meðal hinna
beztu, enda hefði séra Jón aldrei
séð enska frumtextann, en farið
eftir danskri þýðingu, þar sem
felldir eru úr heilir kaflar, og þýð-
ingunni ábótavant að öðru leyti.
Rask getur þess einnig, að séra Jón
hafi að vísu fengið i hendur þýzka
þýðingu, sem var þeirri dönsku
stórum fremri, en að hann hafi
hins vegar vart haft nógu mikið
vald á þýzku til þess að notfæra
sér þá þýðingu, og því aðallega
fylgt dönsku þýðingunni.
Þessi ályktun Rasks fær þó vart
staðist, þar sem samanburður ís-
lenzku þýðingarinnar við þá þýzku
(4—12 bók kvæðabálksins) leiðir í
ljós, að hún fylgir mjög nákvæm-
lega hinni síðarnefndu, og ber það
því vitni, að séra Jón hlýtur að
liafa skilið þýzka tungu mæta vel.
Rask ræðir einnig um bragarhátt
þýðingarinnar, og telur hann ekki
sem heppilegastan, þar eð liann sé
svo frábrugðinn Ijóðformi frum-
textans. Fleiri athugasemdir gerir
Rask einnig við þýðinguna, þó að
eigi verði þær raktar hér, en yfir-
leitt er gagnrýni hans skynsamleg
og í hóf stillt, og á rökum reist,
eins og við mátti búast frá jafn
ágætum fræðimanni og hann var;
en hann hafði, eins og séra Sigurð-
ur lýsir rétt og vel í ævisögunni,
heimsótt séra Jón, orðið hrifinn af
honum og skáldskap hans, og safn-
að kvæðum hans, og með þeim
hætti vafalaust bjargað ýmsum
þeirra frá glötun.
Um þýðingu hans á Paradísar-
rnissi segir Rask ennfremur, og lýs'
ir þar sér aðdáun hans á Jjví verki
og íslenzkri tungu: „Sem sjálfstætt
listaverk er umrædd þýðing hins
vegar ágæt, enda hafði skáldið full"
komlega á valdi sínu fegurstu
tungu Norðurálfunnar, og hefur
náð, að minnsta kosti meginhugs-
unum Miltons af sannri skáldsnilld
og fært J^ær í ljósan og Jiróttmik'
inn málbúning."
Skal þá horfið að ritdómi Finns
Magnússonar um þýðinguna, en
hann kom út í ritinu The Foreign
Quarterly Review (London, 1832,
bls. 73—74). Segir hann meðal ann-
ars, að þótt þýðingin hafi mikið
til síns ágætis, J)á hafi Henderson
farið út í öfgar í lofi sínu um hana,
og leiðir rök að Jaeirri skoðun sinni-
En Jjó Finnur hafi ýmislegt út a
Jiýðinguna að setja, skoði hana i
raun réttri sem „lauslega þýðingu
(paraphrase), telur hann hana
mjög ágæta sem slíka, og bætir við-
„Hún er fagurt íslenzkt kvæði, með
enskunni að undirstöðu.“
í J^essu sambandi verð ég að
benda á það, að dálítils misskiln-
ings kennir í Jaeirri staðhæfingu-
er höf. segir í ævisögunni (bls. 169)-
að ég hafi á Jiað bent, „að af fáuin
verkum séu til fleiri Jjýðingar góð-
ar á ýmsum málum en einmúj
Paradisarmissi, svo að ummæh
Hendersons má varla taka allt of