Ægir - 01.01.1925, Blaðsíða 17

ÆGIR
9
manns árlega af þessari fámennu þjóð —
og nær allir þessara manna drukna í
sjó. Sum árin hafa farist af slysförum
um 140 manns hér á landi. Hér er nær
eingöngu um hraust, vinnandi fólk á
bezta skeiði að ræða. Og flest af því
fjölskyldumenn, sem skilja oft eftir vanda-
fólk sitt í örbirgð. Margt af þessu fólki
— sennilega meiri hlutinn — ferst fyrir
handvömm eina, kæruleysi eða gapa-
skap sinn og annara.
Nú mæíti ætla, að þegar jafnvíðtækar
og öflugar ráðstafanir eru gerðar um að
verjast sóttum, lækna menn eða lina
þjáningar þeirra, þá væri reynt með öll-
um hugsanlegum ráðum að koma í veg
fyrir hin hroðamiklu sjóslys, sem í hverj-
um mánuði ársins bera að höndum hér
á landi.
En pað er ekki gert.
Tómlætið er að sínu leyti jafnmikið i
> þeim efnum, eins og áhuginn með að
verjast sóttum og lækna sjúka er mikill.
Auðvitað hefir um þetta mikla alvöru-
mál eigi algerlega verið þagað eða það
látið afskiftalaust með öllu. En fram-
kvæmdir og ráðstafanir hafa verið sorg-
lega litlar i þessu efni.
Minna má á það, að sr. Oddur V.
Gíslason (d. 1910), þá prestur á Stað í
Grindavík, skrifaði margar greinar um
björgunarmál i blöðin kringum 1890.
Hann gaf einnig út sérstakt rit til þess
að vekja menn til umhugsunar um mál
þetta. Voru það einkum hvatningar til
sjómanna um notkun lýsis í brimsjó og
lendingum, er hann beittist fyrir. Pré-
dikanir hans í þeim efnum báru mikinn
árangur, ekki að eins í átthögum hans,
heldur víðast um land, svo talið var
víða sjálfsagt, að hafa lýsi með sér i
hverja sjóferð.
Þá flutti og landlæknir Guðmundur
Björnsson skörulegan fyrirlestur1 2 * *) um
manntjón á íslandi hinn 8. apríl 1912.
Hann komst að þeirri niðurstöðu við
rannsókn landhagsskýrslanna og saman-
burð þeirra við skýrslur annara þjóða, að
íslendingar væru mesta slysaþjóð heims-
ins. Hér færust árlega langtum fleiri af
slysum — og nær eingöngu um sjó-
druknanir að ræða — en í öðrum lönd-
um. Druknana-slysin væru um þrefalt
fleiri hlutfallslega en hjá nágrönnum
okkar, Norðmönnum, sem einnig stunda
sjómensku þjóða mest.
Fyrirlesturinn vakti athygli í svip, og
brýndi marga til umhugsunar um þetta
rnikla alvörumál: að vér, fámennasta
þjóð veraldarinnar, skulum færa sjávar-
guðinum svo miklu stærri fórnir en
aðrar þjóðir.
Síðan hafa birst margar greinir í Ægi8)
um ýms atriði bjargráðamálanna, sem
vel eru þess verðar að vera lesnar og
athugaðar i sambandi við þetla mál. —
Má óhætt fullyrða, að umræddur fyrir-
lestur og blaðagreinir hafi átt drýgsan
þáttinn i að ýta undir þær aðgerðir lög-
gjafarvaldsins, sem miðað hafa að því
að tryggja líf íslenzkra sjómanna. Þær
aðgerðir hafa enn sem komið er ekki
verið annað en nokkurskonar forspil,
lítið spor í þá átt, sem feta verður til
þess að nokkurra verulegra bóta verði
að vænta í þessu efni.
Nefna má í þessu sambandi byggingu
fjölmargra vita víðsvegar við land, sem
óneitanlega hefir skilað ágætlega áfram
síðustu árin. Þeir eru vitanlega stórmik-
1) Útdráttur úr fyrirlestrinum er í Lögréttu
i apríl 1912 og sömul. í 9. bl. Ægis 1921.
2) Sjá m. a. 6. og 8. blað 7. árg., 8. bl. 9. árg.,
8. bl. 10. árg. 3.-4., 5. og 8. bl. 11. árg., 6.-7,
og 8. bl. 14. árg., 8.-9. bl. 15. árg.