Ægir - 01.01.1925, Blaðsíða 28

20
ÆGÍR
anna gerði það að verkum, að sama firma
tók að beita sér fyrir þvi, að finna upp
vél til þess að fletja fisk. En hér voru
erfiðleikarnir meiri, og má gera ráð fyrir,
að sú uppfundning hefði naumast tekist
ef verksmiðjan hefði ekki þegar verið
komin á rétta slóð, þar sem uppfundning
sildarflatningsvélanna var. Eftir nokkrar
tilraunir tókst að finna upp vél til að
fletja fisk á þann hátt, sem krafist er til
saltfisksverkunar. Vélar þessar hafa reynst
mjög vel á Þýzkalandi og vinna nú t. d.
í einni verksmiðju þar, 15 slíkar vélar við
flatningu fisks, sem að mestu leyti er
isfiskur úr togurum.
Þó að flatning fisksins sé sá þáttur
aðgerðarinnar sem útheimtir mesta vinnu
og tíma, krefst hausun fisksins einnig
mikillar og erfiðrar vinnu, svo að hún er
óefað erfiðasta verkið við aðgerðina. Það
var því ekki litið skref á sviði saltfisks-
iðnaðarins, þegar sama firma fann upp
vél til þess að hausa með fisk, sem haus-
ar eins vel og best er handhausað en út-
heimtir sáralítið erfiði fyrir manninn sem
vinnur við hana.
Vér íslendingar erum íiskiþjóð og hljót-
um því að byggja velmegun okkar í ná-
inni framtíð í fiskiveiðum og fiskiðnaði,
og þar eð talsvert mikill hluti af dýrmæt-
asta vinnukrafti okkar fer einmitt í það
að gera að fiski, er ekki úr vegi fyrir
okkur að gefa gaum að þeim uppfundn-
inguin sem koma fram til þess að flýla
fyrir og minka stritið við fiskaðgerð og
fiskiðnað. Ég leyfi mér því að tilfæra hér
útdrátt úr grein eftir merkan höfund, sem
hann ritar um fiskiðnaðarvélar í þýzka
ritinu »Der Fisch«, rit sem ræðir fiskiveið-
arnar, og þó einkum fiskiðnaðinn, svo að
segja frá alþjóðasjónarmiði. Honum farast
þannig orð:
wÞær kröfur sem nokkrar tegundir fisk-
iðnaðarins, sem þurftu á hausun fisks í
stórum stil að halda, gat slétthausunar-
vélin ekki uppfylt. Og koma hér til greina
þær fiskverkunaraðferðir sem krefjast þess
að fiskurinn sé hausaður eftir boglínu
tálknsopsins. En aðalverksvið fyrir slíka
hausingu er saltfisksiðnaðurinn. Til þess
að fullnægja kröfum þessarar iðngreinar
og hausa fiskinn án þess að skilja svíns-
og hnakkafiskinn eftir, er vjelin sem sjá
má hér í auglýsingu á síðu 2 að framan.
Hún hausar fiskinn nákvæmlega eftir bog-
línu tálknopsins.
Eins og menn höfðu margsinnis komist
að raun um þegar þeir voru að hugsa
upp og siðar að endurbæta síldariðnaðar-
vélarnar, var aðeins hægt að ná fínnri
vinnu með vélum, með því að taka sköpu-
lag fisksins nákvæmlega til yfirvegunar.
Með því náðist sá árangur, að vélin haus-
ar nákvæmlega eftir tálknopinu, mjög ólíka
fiska, jafnt stóra sem smáa, svo sem: ýsu,
ufsa, þorsk, keilu o. fl. Þessi árangur náð-
ist með því að byrja skurðinn ekki að
utan, eins og með slétthausunarvélinni,
heldur í miðju tálknopi og sníða svo með
tvíeggjuðum íbjúgum skóflumynduðum
hníf upp úr svíninu og niður úr hnakka-
fiskinum. Á þennan hátt var hægt að kom-
ast hjá því, að nokkuð af svins- eða
hnakkafiski fylgdi hausnum. í auglýsing-
unni hér að framan sjást ufsi og ýsa, sem
hausuð eru í þessari vél og sést á þeim
hvernig vélin tekur svíns- og hnakkafisk-
inn með bolnum, eins og best er gert þeg-
ar handhausað er.
Með vélinni er unnið þannig:
Maðurinn sem vinnur við vélina, grípur
fiskinn, sem lagður hefir verið uppá vinnu-
borðið, með hægri hendinni þannig, að
kviðurinn snýr upp og ýtir lionum eftir
vinnuborðinu, sem er hægramegin við vél-
ina, þar til fiskurinn kemur með tálknopið
beint fram undan þrístrendum fleini, sem
stendur fram úr hnífnum. Síðan grípur