Ægir

Árgangur

Ægir - 01.10.1979, Síða 14

Ægir - 01.10.1979, Síða 14
og það sjá þeir ekki, ef sett er fram viljayfir- lýsing um eina hámarksaflatölu fyrir allt landið á árinu. Auðvitað keppast allir við að ná sem mestu í sinn hlut, áður en stöðvunarklukkan glymur - ef hún þá glymur. Hins vegar má alls ekki útiloka, að fortölur geti gert gagn, þegar óvaenta hluti ber að höndum, til dæmis, þegar aflahrotur valda því, að óunninn afli liggur undir skemmdum. Þá erum við komin að valinu á milli boða og banna annars vegar og skatta og veiðileyfasölu hins vegar. Hagfræðingar hafa af eðlilegum ástæðum jafnan lagt mikla áherzlu á stjórntæki, sem vinna fyrir tilstilli verðkerfisins, markaðs- kerfisins. Það er, þeir halda fram því að takmarka skuli aðgang að ofnýttri auðlind með því að verð- leggja hana, hvort sem það er gert með skatt- lagningu eða sölu leyfa. Á pappírnum geta fræði- legu rökin fyrir skattlagningu sem stjórntæki verði sannfærandi, en sá grunur læðist jafnvel að hag- fræðingnum, að ekki væru öll vandamál fiskveið- anna leyst, þótt á væri lagður svokallaður „auð- lindaskattur“. Ég sný mér þó fyrst að boðum og bönnum. 4. Efnahagsleg áhrif boða og banna. Mér gefst auðvitað ekki tími til að tíunda hvert atriði á verkfæralistanum, sem ég fór yfir áðan, og stikla því á stóru. Lokun svæða, tímabundin veiði- bönn og heildarkvótar hafa að ýmsu leyti svipuð efnahagsleg áhrif. Svæðalokun og tímabundin veiðibönn eru reyndar oft hugsuð sem óbein leið að heildarkvóta. Hvort slíkar ráðstafanir gera gagn, fer algjörlega eftir því, hvort verkefni fást fyrir menn og skip við annað á banntímanum, eða eftir að kvóta er náð, og hvort varanleg aflaaukning hlýzt af sóknarminnkuninni. Hins vegar er það alkunna, að margskonar óhagkvæmni hlýzt af því, að hver og einn reynir að bjarga sér sem bezt hann getur með tilliti til veiðitakmarkana. Óeðlilegar sveiflur verða í aflamagni, þegar veiði- tímabil er að renna út. Hrotum fylgja skemmdir á afla, skip eru byggð eða þeim breytt eftir reglunum, en ekki eftir raunverulegri hagkvæmni og svo framvegis. Tímabilsbönnin hér á landi undanfarin ár hafa án efa haft áhrif af þessu tagi og ef til vill valdið því, að afli spillist til vinnslu. Óheftur aðgangur að fiskstofnum leiðir til meiri sóknar en hagkvæmt er með tilliti til heildarhagsmuna. Þetta byggist þó ekki á því, að hver einstök útgerð sé illa rekin, heldur því að of margir verða um hituna, þegar ekki er goldið verð fyrir aðgang að auðlindinni. Sé hins vegar leyfður ótakmarkaður aðgangur að hámarkskvóta getut kostnaður hjá einstökum útgerðarmönnum við a spila á kerfið komið til sögunnar. Þetta getur veri hálfu verra. Kostur heildarkvótakerfis er auðvitað hversuein- falt það er, og náttúrlega líka, að aflamagni sem að er stefnt, ætti að nást nákvæmlega. Verndar- sjónarmið nær því fram að ganga en hagkvæmm ekki. Þó er hætt við, að misbrestur gæti einnig orðið á fiskverndun, ef menn smeygja sér framhjn aflamörkum með því að henda smælki úr aflanum og hirða einungis hluta af því, sem þeir dragn- Sé heildarkvóta hins vegar skipt á skip og aðgangur jafnframt takmarkaður, geta náðst hagkvæmarl lausnir, en þá rísa margvíslegar nýjar spurningar og vandamál. Hverjir fá leyfi og hve rúm? Þar me er tekju- og eignarskiptingarvandinn beinlmis kominn í spilið. Eitt vandamálið er, að sé skipr jafnt milli „sams konar skipa“, fá yfirburðir afla- manna ekki að njóta sín. Aflavonin og kappið a gera betur en aðrir er snar þáttur í fiskveiðum- Þennan hvata má ekki lama. Eigi að bæta úr a þessu leyti, verður kerfið flóknara og vandinn vi úthlutun leyfanna vex. Bein takmörkun á fjölda skipa, sem taka þáh 1 veiðunum, annað hvort beinlínis með leyfum (an þess að aflamagn sé tilgreint) eða með því að banna nýsmíði, er hugsanleg leið til þess að auka afla 3 sóknareiningu, en hætt er við að hún hafi ýmlS konar óæskileg áhrif. Slíkt bann hlýtur að valda stöðnun í útgerðinni. Óeðlilega lengi verður lapPu° upp á gömul skip. Bann við notkun afkastamiku a veiðarfæra er sama marki brennt. Burt séð ir möskvastærðarákvæðum til verndar á smáfiski eru takmarkanir á veiðarfæranotkun einungis til ÞeSS fallnar að gera veiðarnar dýrari en ekki ódýrarl- Spurningin ætti ekki að vera í hvers konar veiðar færi aflinn er tekinn, heldur hversu mikið er tek1 og með hvaða kostnaði. Allt er þetta gamalkunnug og þarf að vega og meta á móti fiskverndar ávinningnum af því að takmarka sókn með boði o banni. Auk gallanna, sem eru á boðum og bönnu11’ frá efnahagslegu sjónarmiði - það er að þau auka y11 leitt á kostnað við sókn fremur en minnka hann hefur reynslan af beitingu svæða- og tímaban hér við land verið sú, að ekki hefur tekizt að ha aflanum innan settra marka. Þau virðast því na 586 — ÆGIR

x

Ægir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.