Ægir - 01.12.1985, Blaðsíða 28

því, að þessi mikilvægi atvinnu-
vegur haldi stöðu sinni á
erlendum mörkuðum og styrkist.
Til að slíkt megi verða er mikil-
vægt, að fiskiskipastóll lands-
manna sé hagkvæmur í rekstri og
uppfylli í öllu þær kröfur, sem nú
á tímum eru gerðar til fiskiskipa.
Verulega skortir á, að þessum
skilyrðum sé fullnægt nú. Tap-
rekstur útgerðarinnar á undan-
förnum árum ásamt slæmu
ástandi fiskstofna hafa staðið í
vegi fyrir eðlilegri og æskilegri
endurnýjun fiskiskipaflota
landsmanna. Hefur þetta leitt til
þess, að aukin hagræðingog hag-
kvæmni við veiðarnar sjálfar og
við meðferð aflans um borð hefur
ekki orðið sem skyldi. Ástand
fiskiskipaflota íslendinga hlýtur
og að vekja spurningar varðandi
öryggis- og aðbúnaðarmál sjó-
manna.
Fyrir sjávarútveginn er geysi-
lega mikilvægt, að sá hluti
íslensks iðnaðar, sem þjónar
þessum atvinnuvegi, sé öflugur
og í alla staði samkeppnisfær.
Fyrir þær iðngreinar, sem byggja
afkomu sína á sjávarútveginum,
skiptir á sama hátt sköpum, að
sjávarútvegurinn standi styrkum
fótum. Hagsmunir sjávarútvegs
og skipaiðnaðar eru þannig í raun
samtvinnaðir, og ástand og
horfur í þessum greinum fylgjast
því jafnan að.
Endurnýjunarþörf íslenska
fiskiskipaflotans er um þessar
mundir afar brýn og fer hraðvax-
andi með ári hverju. Erfið staða
sjávarútvegsins hefur til þessa
takmarkað nauðsynlega endur-
nýjun. Það ervenju fremur mikil-
vægt, að þau nýsmíða- og við-
haldsverkefni við flotann, sem
bjóðast, séu unnin af íslenskum
aðilum. Efnahagsmálum þjóðar-
innar verður að haga þannig, að
eðlilega rekin útgerð geti endur-
nýjað skipakost sinn."
Ég tek undir þau orð að hags-
munir sjávarútvegs og skipaiðn-
aðar eru í raun samtvinnaðir.
Mikilvægi skipasmiðja fyrir við-
hald flotans er ótvírætt, og gefist
ekki tækifæri til nýsmíði mun fara
eins og ráðherrann sagði, að hætt
er við að tæknileg þróun fari hjá
garði. Við skulum ekki vanmeta
þau orð er ég las úr ályktuninni,
því þeir eru líka að berjast fyrir
tilvist sinni eins og við. Við
skulum reyna að ná samstöðu við
þá í baráttunni, - því þetta er í
raun barátta fyrir áframhaldandi
velferðarríki á íslandi. Stórorðen
sönn.
Auðvitað lesa allir þeir sem hér
eru inni blaðið okkarÆGI og hafa
gert það til margra ára. Þið munið
því eflaust eftir greinarflokki, sem
birtist í þremur tölublöðum ÆGIS
árið 1979, og var eftir þá Auðunn
Ágústsson og Emil Ragnarsson
um þróun í gerð og búnaði fiski-
skipa. Þar getum við fengið
nokkuð góða lýsingu á þróun
skipakaupa okkar íslendinga á
árabilinu frá 1946 til 1978, og
hefi ég fengið leyfi til að gera
nokkurn hluta af þeirra orðum að
mínum í þessu spjalli.
Segja má að þróun fiskiskipa-
flotans hérlendis hafi einkennst af
stórum stökkum oft á tíðum og
einhliða breytingum þ.e.a.s. að
endurnýjun hefur verið bundin
við ákveðnar gerðir fiskiskipa
ákveðin tímabil. Mikil endurnýj-
un átti sér stað strax eftir seinni
heimstyjöldina, sem fólst fyrst í
endurnýjun bátanna með svo-
nefndum Svíþjóðarbátum og
einnig nýsköpunartogurunum
sem komu á árunum 1947—1952.
Nokkur endurnýjun verður í
síðutogaraflotanum á árunum
1957-1960, en sjöundi áratugur-
inn er síðan tímabil smíði stærri
stálskipa einkum til síldveiða. Á
árunum 1959 til 1968 voru sam-
tals byggð 145 stór stálfiskiskip
ogeru þá undanskilin togskip þau
sem byggð voru í Austur-Þýska-
landi. Þessi þróun á sér stað þegar
kraftblökkin tekur við af nótabát-
unum.
Þá víkur sögunni til ársins
1970, en þá eru 22 síðutogarar
gerðir út hér og hafði þá engin
endurnýjun átt sér stað í togara-
flotanum í 10 ár. Segja má því, að
endurnýjunar hafi verið þörf og
þótt fyrr hefði verið. Á þessum
tíma kom að sjálfsögðu ekki
annað til greina en skuttogarar
sem framtíðartogarar. Könnun
sem gerð var árið 1969, benti til
þess að til að tryggja sem jafnasta
hráefnisöflun fyrir hina minni
staði úti á landsbyggðinni væri
heppi legast að byggja skuttogara,
sem væru mun minni en hinir
hefðbundnu síðutogarar. Á
árunum 1971-1972 var samið
um smíði á 21 skipi, og í árslok
1978 eru komin 64 skip af svo-
nefndri minni gerð - 19 notuð og
45 ný. Með vaxandi loðnu-
veiðum um 1970 er farið að
breyta nótaveiðiskipum og var
stálvirki 48 skipa breytt fram til
áramóta 1978/79 þar af voru 35
skip lengd og byggt yfir 43 skip,
en þessu til viðbótar var svo
nokkrum yngstu síðutogurunum
breytt í nótaveiðiskip.
Hér hefi ég farið yfir sveiflurnar
eða öldurnar sem koma fram
þegar litið er á sögu fiskveiðiflot-
ans — þær eru þrjár stórar vegna
nýbygginga og sú fjórða vegna
breytinga. Kannske stendur
fimmta aldan nú yfir og á ég þar
við mikla fjölgun smábáta, eink-
um úrtrefjaplasti, sem hefurverið
á síðustu árum, en það er
kannske líka afleiðing efnahags-
þróunarinnar innan sjávarútvegs-
ins þessi síðustu ár. Eitt er þósam-
merkt þessum öldum sem ég
minntistá, en þaðerað þeim hafa
alltaf fylgt umræða í þjóðfélaginu
um offjárfestingu og þessum
698-ÆGIR