Ægir - 01.12.1985, Síða 36

Soffanías Cesilsson:
Meðferð og mat
sjávarafla
Þingforseti, fiskimálastjóri,
þingfulItrúar og gestir.
Ég mun nú fyrst lesa upp álykt-
anir landsfjórðunga um gæða-
mál. Þegar ég var beðinn af hafa
framsögu hér á Fiskiþingi um
gæðamat og meðferð fisks, þá
flaug mér fyrst í hug mín fyrstu
kynni af veiðum í þorskanet.
Það var uppvið Krísuvíkurbjarg
og útá Selvogsbanka árið 1954.
Þá voru netin hampurogteinarnir
sísal, kúlurnar gler með neti utan
um til hlífðar og hankafestingar,
grjótið var úr grófri steinsteypu,
sem vildi loða fast við neta-
möskvann. Netadráttur gekk
seint vegna mikillar vinnu við að
greiða grjót og kúlur úr netunum,
svo að þau kæmust sem klárust í
sjóinn aftur.
Aflinn sem oftast var góður var
látinn ganga framá og í bógstí-
urnar um leið og hann var blóðg-
aður. Síðar var hafin aðgerð, sem
gekk fljótt og vel, þótt bannað
væri að rista framúr að kröfu
skreiðarkaupenda. Eftir slægingu
fór fiskurinn í kassa, sem í var
rennandi sjór til þvotta áður en
hann var látinn niður í lest til
ísunar og röðunar í stíur með
kviðinn niður. Hrognin voru sett
í grisjupoka og var þeim dreift
ofan á fiskstíurnar í lestinni svo að
þau fengju mátulega kælingu og
yrðu laus við þrýsting. Lifrin var
sett á tunnur aftur á og í göngun-
um. Aflinn var svo áætlaður með
því að margfalda lifrartunnufjöld-
ann með tveimur, þá kom út afla-
tonnatalan eða 30 lifrartunnur
sögðu til um 60 tonna afla.
Árangur skipverjanna eftir þessa
vertíð var sá að annar vélstjóri,
sonur þáverandi víxlubiskups,
náði árslaunum föður síns á
tæpum fjórum mánuðum. Stýri-
maður þessa vertíð var Kristján
Guðmundsson frá Rifi og er hann
hér einn af þingfulltrúum. Þannig
var nú þetta árið 1954 en hvað
hefir nú breyst síðan? Jú, nú þarf
ekki að greiða grjót og kúlur úr
netunum. Netateinar hafa fengið
þá eiginleika að sá sem á að
sökkva, sekkur og sá sem á að
fljóta, flýtur.
Dauður karl dregur nú netin at
spilinu og er talinn sem lifandi
þegar sjávarútvegsráðuneytið
ákveður netafjölda á bát. Fjöldi
netaskipa er nú orðinn yfirbyggð-
ur. Þrátt fyrir alla þessa breytingu
til hagræðis hefur gleymst að
ganga vel um aflann, menn virð-
ast bara moka og moka í land, en
hugsa lítt um gæðin, fyrr en nú á
síðustu vertíð, að sagt er vegna
þrýstings frá kvótaskömmtun-
inni. Þá hafa menn gert greinar-
mun á góðu og illu og látið það
síðarnefnda fara sömu leið til
baka til að skerða ekki kvótann
sinn.
Þessi stóri fiskiskipafloti ogyfir-
lýsingar stjórnmálamanna um að
hann eigi ekki að minnka, sem sé
framhald á þeirri hagfræði að
stöðva arðsama báta tímunum
saman, það hlítur að leiða hug-
ann meira að verðmætasköpun
með bættri meðferð þeirra fáu
fiska sem draga má úr sjó sam-
kvæmt furðulegri skiptingu yfir-
drottnaranna. Togaraflotinn
verður að forðast stóru hölin og
þótt illt sé, þá verður flotvarpan
að hvílast. Flotvörpufiskur og
botnvörpufiskur, undir nafninu
kassafiskur, hefir íþyngt sak-
lausum saltfiskframleiðendum
víða um land. Þetta annars
fallega hráefni í kössum sýnir
aðra útkomu eftir hefðbundna
flatningu og söltun, þótt annað
verði uppi á teningnum ef sami
fiskur er flakaður án þunnilda í
salt eða frost, þá verður hann
mestallur nr. I mínus þunnildin í
marning eða gúanó, þótt þau hafi
verið keypt á fyrsta flokks verði.
Mín reynsla af þessum kassafiski
til söltunar er þessi: Flattur og
saltaður nr. I. 38%, nr. II. 19%,
nr. III. 34%, nr. IV. 9%. Flakaður
og saltaður nr. I. 98% nr. II. 2%-
í sannleika sagter hefðbundinn
söltun á þessum kassafiski
flónska.
Nánar skulum við athuga þessi
gæðavandamál og leita skýringa
á þeim í allri veiði- og vinnslurás-
inni, allt frá því að fiskurinn er
innbyrtur og þar til að farið er að
meðhöndla hann í fiskvinnslu-
stöðvunum. Þá tökum við fyrst
fyrir slægingu um borð í togurum
og togbátum og meðferð kassa-
706-ÆGIR