Ægir - 01.02.1990, Blaðsíða 9

2/90
ÆGIR
61
frarn, að til þess eru eingöngu
n°tuð tiltæk gögn um lofthita og
s)ávarstöðu. Hér er því byggt á
rnynslu, en ekki kenningu. En þótt
s ePpt sé fræðilegum útlistunum
s 3l reynt að lýsa með almennum
°r°Um hvað býr að baki þessum
nugmyndum mínum.
hað er reiknað með, að sjávar-
Ult' breytist árlega í hlutfalli við
'tamun lofts og sjávar, sem sagt
a einhver viss hluti eða prósenta
a þessum hitamun færist yfir á
sJóinn á hverju ári. Og reynslan í
-80 ár bendir til, að þessi hluti
Se sem næst því að vera 2% á ári.
essi ályktun er í rauninni byggð á
nefndu kælingarlögmáli
ewtons, einni af snjöllum og
ein öldum uppfinningum hans.
egar svo sjávarhitinn er fundinn
V'r hvert ár á þennan hátt, er
*gt að bera hann saman við þær
sjavarhæðarmælingar sem til eru
Sama tímabili. Þá kemur í Ijós
a milli þessa reiknaða sjávarhita
°g sjávarhæðar er náið samband.
v"iaar srá^u hækkun hitans
^e ur eftir því að dæma 41 senti-
etra hækkun í sjónum, og þar er
áh r'tað Um 30 ræða samanlögð
l r' Jöklabráðnunar og hita-
ens u hafsins, en hvort tveggja er
af sömu rót runnið: hækkandi loft-
hita.
Á línuriti á 1. mynd er sýnt,
hvernig þessum mælingum á sjáv-
arhæð ber saman við þá sjávar-
stöðu, sem er reiknuð út frá lofthit-
anum á þennan hátt. Samræmið
er hið ákjósanlegasta. Af þessu er
dregin sú ályktun, að um 35 ár
þurfi til þess að sjórinn taki við
helmingi þess hitamunar lofts og
sjávar, sem verður af skyndilegri
breytingu lofthita, sem helst svo
samur og jafn eftir það.
Nú er hægt að nota þessa reglu
til að reikna hvernig hækka muni í
sjónum miðað við ákveðna
áætlun um breytingu lofthita.
Setjum svo að til dæmis vegna
gróðurhúsaáhrifa hlýni um 3°C á
jörðinni á 30 árum, en síðan
standi lofthiti í stað. Línuritið á 2.
mynd sýnir þessa breytingu loft-
hita og sjávarmáls.
Fyrstu 30 árin, til 2020, hækkar
þá um 32 sm í sjónum. Næstu 30
árin hækkar svo um 42 sm í viðbót
þó að loftið hlýni ekki og þá er
hækkunin orðin 74 sm. Jafnvel á
næstu 30 árum þar á eftir hækkar
sjórinn enn um 22 sm í viðbót og
kemst 96 sm hærra en í byrjun
hlýnunar. En það er fyrst á 22. öld
sem nærri því full áhrif verða af
þessari 3ja stiga hlýnun loftsins á
sjávarstöðuna, 124 sentimetrar.
Langmest af hækkun sjávarins fer
því fram eftir að lofthitinn er kom-
inn í hámark. Rétt er að taka fram,
að þessi hugsanlega hækkun loft-
hita í framtíðinni er aðeins dæmi,
eins og áður var sagt.
Áhrif landsigs og landriss
Nú þarf að gæta að því, að hæg-
fara umbyltingar í jarðskorpunni
geta haft staðbundin áhrif á sjáv-
arhæð. Mælingar á þessum breyt-
ingum þyrftu að aukast mjög hér á
landi. í Reykjavík hefur þó verið
mælt í meira en 30 ár og þar lítur
út fyrir að árin 1956-1987 hafi
sjórinn hækkað um eina 11 senti-
metra. Ekki er líklegt að af þessu
sé nema 4 sm hækkun vegna
almennar hækkunar í höfunum.
Þarna virðist því vera að auki
verulegt landsig, sem gæti numið
20-25 sentimetrum á öld.
Parf að gera ráðstafanir?
Sjávarflóðin, sem urðu í janúar
1990, sýna, að ýmsar byggðir við
suðvesturströndina eru í talsverðri
hættu af ágangi sjávar, jafnvel þótt
engar breytingar verði á sjávar-
stöðu. Þess vegna þarf nú að reisa
og endurnýja sjóvarnargarða.
Þegar það er gert ætti líka að hafa
í huga mögulegar og líklegar
breytingar vegna loftslags og
landsigs. Skipulagi nýrra bygginga
og mannvirkja, til dæmis hafna,
ætti líka að haga eftir því, að svo
miklu leyti sem unnt er. Og það er
brýn nauðsyn eins og áður sagði,
að byrja sem víðast samfelldar
mælingar á sjávarhæð.
Höfundur er Veðurstofustjóri.