Ægir - 01.02.1990, Blaðsíða 14

66
ÆGIR
2/09
Stefán Þórarinsson:
Þróunarsam vinna
í tíu ár
Á þessu ári eru tíu ár liðin síðan
ísland og Cabo Verde í Vestur-
Afríku hófu með sér þróunarsam-
vinnu á sviði fiskveiða. Það var
vorið 1980 sem rannsókna- og
fiskiskipið Bjartur kom til Cabo
Verde og hófst þar með formlega
þróunarsamvinna ríkjanna, sem
staðið hefur óslitið síðan. Þetta
þróunarsamvinnuverkefni á Cabo
Verde er fyrsta sjálfstæða þróunar-
samvinnuverkefni íslendinga sem
eitthvað hefur kveðið að. Áður
hafa íslendingar fyrst og fremst
tekið þátt í þróunarsamvinnuverk-
efnum með öðrum þjóðum, eink-
um Norðurlöndunum og lagt til
fjármagn og eitthvað af starfsfólki
en aðrir sáð um skipulagninguna
og framkvæmd verkefnanna. Þá
hafa einnig margir íslendingar
unnið hjá einstökum undirstofn-
unum Sameinuðu þjóðanna svo
sem FAO, Matvæla- og landbún-
aðarstofnunarinnar, við þróunar-
samvinnuverkefni og getið sér gott
orð á þeim vettvangi.
Frá árinu 1972 til ársins 1982
starfaði hérlendis þingkjörin
nefnd, sem nefndist Aðstoð
íslands við þróunarlöndin, AÍÞ,
sem fór með málefni er snertu
þróunarsamvinnu í nánu samráði
við utanríkisráðuneytið. K árinu
1982 var þessi nefnd lögð niður
en þróunarsamvinnustofnun Is-
lands sett á stofn með lögum frá
Alþingi og tók stofnunin yfir starf
AÍÞ.
Upphafið að samvinnu íslands
og Cabo Verde má rekja allt aftur
til ársins 1977 er ríkin tóku upp
stjórhmálasamband að undan-
gengnum „diplómatískum þreyf-
ingum" sendiherra landanna í
Frakklandi á þeim tíma. Því næst
skrifaði forseti Cabo Verde, hr.
Aristides Pereira, þáverandi for-
seta íslands dr. Kristjáni Eldjárn
bréf þar sem hann fór fram á að
ísland veitti aðstoð í þróun fisk-
veiða á Cabo Verde. Erindinu var
beint til þáverandi ríkisstjórnar
Islands sem þegar ákvað að leggja
málinu lið. AÍÞ. var falin fram-
kvæmd verkefnisins en Fiskifélag
íslands var jafnframt fengið til
aðstoðar. Verkefnið fór hægt af
stað og lítið gerðist næstu tvö árin.
Þó voru sendar tvær sendinefndir
til Cabo Verde 1977 og 1979 til
undirbúnings og samráðs við
heimamenn. Endanlega fór svo
verkefnið ekki í gang fyrr en á
árinu 1980, en einmitt það ár gekk
í gildi fyrsta fimm ára þróunar-
áætlun Cabo Verdebúa. Áætlunin
var undirbúin af Cabo Verde-
mönnum sjálfum í samvinnu við
Þróunarátak Sameinuðu Þjóð-
anna, UNDP. Áætlunin einkennd-
ist m.a. af því að hún tók mið af
þróun þriggja lítilla evríkja. Þróun
tiltekinna sviða þjóðlífsins í
þessum þrem eyríkjum var at-
huguð sérstaklega og valin sem
fordæmi þróunaráætlunar Cabo
Verdemanna. Eitt þessara eyríkja
var ísland og sjávarútvegur hér var
það fordæmi sem sett var. Hin
eyríkin voru Malta en þar var for-
dæmið ferðamannaþjónusta og að
síðustu voru Kanaríeyjar og frí-
hafnarviðskiptin þar fordæmi.
Land og þjóö
Cabo Verde er eyjaklasi sem
liggur í skeifulaga boga í útjaðri
Atlantshafshryggjarins mikla.
Eyjarnar eru í hásuðri frá íslandi á
14°-17° norðlægrar breiddar og
u.þ.b. 500 km undan Grænhöfða
(Cabo Verde) í Senegal. Græn-
höfði er vestasti hluti meginlands
Afríku en lýðveldið Cabo Verde
vestasta ríkið. Hitabeltisloftslag er
á eyjunum og þar ríkja staðvindar.
Heitur og þurr norðaustan vindur
ættaður úr Sahara eyðimörkinni á
meginlandi Afríku leikur urn
eyjarnar næstum allan ársins
hring. Miklir þurrkar og jarðvegs-
eyðing hefur hrjáð eyjarnar einkum
undangengin 24 ár þannig að nú
eru eyjarnar næstum ein auðn
sands og grjóts. Vatnsöflun er
geysilega erfið og sumstaðar
verður að eima vatn úr sjó til
neyslu.
Náttúruleg auðæfi eru af mjög
skornum skammti og í raun hafa
eyjarnar lítið upp á annað að
bjóða en fólk. Að vísu eru nokkrir
möguleikar fólgnir f fiskveiðum en
þeir eru einnig verulega tak-
markaðir vegna mjög lítils land-