Ægir - 01.02.1990, Blaðsíða 30

82
ÆGIR
2/90
Tafla 1.
Skuttogarafloti íslendinga 1973-1983
Árslok Fjöldi samtals Stærö (brl.) samtals Meöalaldur íaurum
1973 33 17.132 2.2
1974 52 27.721 2.8
1975 58 29.701 3.6
1976 62 31.396 4.4
1977 74 36.204 4.7
1978 79 37.982 5.3
1979 81 39.160 5.9
1980 86 41.917 6.7
1981 92 44.610 7.4
1982 102 49.125 8.5
1983 103 49.659 9.2
1973-1977. í töflu 1, geta les-
endur séð þróun skuttogaraflotans
frá 1973-1983, allar tölur um flot-
ann miðast við árslok. I töflunni
sést að í brúttórúmlestum tvöfald-
ast flotinn á árunum 1973-1977.
Samhliða uppbyggingu togaraflot-
ans, rýrnaði hlutur bátanna. Á
sama árabili 1973-1977, dróst
bátaflotinn saman um 42 skip og
að rúmlestatölu um rúmlega
11.000 brúttórúmlestir. Hér er átt
við báta stærri en 10 brúttórúm-
lestir. Hvað smábátaflotann
varðar, minni en 10 brúttórúm-
lestir, þá var meira jafnvægi í
stærð hans allt fram til ársins
1987.
Þegar komið var fram á árið
1978, voru menn almennt orðnir
sammála um að stíga þyrfti á
hemlana í þessum efnum. Fiski-
skipaflotinn vartalinn það afkasta-
mikill, að ekki væri þörf frekari
stækkunar. Fiskveiðistjórnunin á
þessum tíma, svonefnt skrapdaga-
kerfi, var þannig sniðið að það
hefti fremur sókn, en fjárfestingar í
fiskiskipum. Stjórnvaldsaðgerðir,
þar sem reynt var að hefta fjárfest-
ingar með beinum aðgerðum voru
dæmdar til að mistakast, eins og í
Ijós kom.
Reynslan hefur kennt okkur að
raunverulegur kostnaður viðbótar-
fjárfestingar í fiskiskipum verður
að koma fram, til að hægt sé að
hindra offjárfestingu í atvinnu-
greininni. Það sér hver maður, að
þegar skip bætist við flotann og
veiðir t.d. þúsund tonn af fiski, en
heildarafli vex einpngis um tvö
hundruð tonn, þá eru þær tekjur
sem á að miða fjárfestinguna við,
ekki tekjur af þúsund tonna afla,
heldur tekjur af tvö hundruð tonn-
unum sem bætast við heildarafl-
ann. Átta hundruð tonnin eru
fengin með skerðingu á afla ann-
arra skipa. Viðmiðun fjárfestingar-
innar, er því sú viðbót við heildar-
aflann sem staðið getur undir fjár-
festingunni. Um þetta atriði eru
menn almennt sammála í dag,
einungis er ágreiningur um leiðir
að þessu markmiði.
Skipaðar voru nefndir af ríkis-
valdinu undir lok áttunda ára-
tugarins til að gera tillögur um
hagkvæmari stjórn fiskveiða,
einnig komu einstaklingar og
hagsmunasamtök sjávarútvegsins
fram með tillegg í þessum efnum.
Tillögur til úrbóta mörkuðust fljót-
lega eftir tveimur meginlínum.
Onnur leiðin var að auka kostnað
við útgerð, þannig að útgerðin
greiddi fyrir veiðileyfin, annað-
hvort sem ákveðinn skatt á afla
eða einfaldlega að útgerðin kaupi
veiðileyfin á uppboði. Aukinn
kostnaður við útgerð minnkar því
arðsemina og sér um það úrval
sem nauðsynlegt er til að koma í
veg fyrir offjárfestingu. Hin meg-
inlínan, (sem orðið hefur ofan á)
er, að úthluta aflakvótum ókeypis,
þannig að úrvalið komi fram í
kaupum hagkvæmari útgerðar á
veiðileyfum hinna óhagkvæmari.
Báðar aðferðirnar leiða fram það
nauðsynlega verð sem menn
verða að taka með í reikninginn,
þegar þeir íhuga fjárfestingar í
fiskiskipum.
Eins og áður sagði, komu opin-
berar aðgerðir, sem standa áttu í
vegi fyrir offjárfestingu í fiskiskip-
um, ekki að gagni. Sjá má í töflu
1, að togaraflotinn stækkaði, á
árunum 1978-1983, úr tæplega
fjörtíu þúsund brúttórúmlestum í
tæplega fimmtíu þúsund brúttó-
rúmlestir og við flotann bættust
tuttugu og fjórir togarar. í báta-
flotanum fækkaði hinsvegar á
sama tíma um 88 skip og báta-
fiotinn minnkaði um tæplega
fimm þúsund brúttórúmlestir.
Vanmáttur beinna opinberra
aðgerða, til að koma í veg fyrir
offjárfestingu í fiskiskipaflotanuni,
ásamt aflabresti á árunum 1982-
1983, leiddi til þess að reyndar
voru nýjar leiðir. Valin var aðferð
aflakvóta og síðan hafa íslend-
ingar í áföngum verið að búa til
nýtilega og ásættanlega leið til að
stjórna fiskveiðum. Við höfum
ekki haft efni á stórfelldum breyt-
ingum í þessum efnum, sem full-
nægt hafa áköfustu talsmönnurn
hagkvæmnistjórnar veiða. Sjávar-
útvegurinn er þjóðinni of mikil-
vægur til að hægt sé að leggja út á
braut allsherjar tilraunarstarfsemi
með hann. Frumkvæðið í þessum
efnum væri raunar betur komið i
höndum annarra, en þar á móti
mælir að við höfum ekki efni á að
reyna ekki að þoka málum áfram-
Þessvegna hefur verið valin su
millileið að gera tiltölulega Iitlar