Ægir - 01.02.1990, Blaðsíða 15

2/90
ÆGIR
67
grunns við eyjarnar. í raun eru
eYjarnar fjallatoppar sem rísa
brattir úr sæ en alls eru þær 14
talsins og eru níu þeirra byggðar.
Ibúar á eyjunum eru rétt um
400 þúsund en áætlað er að allt að
600-700 þúsund búi og starfi í
öörum löndum, einkum í Banda-
r|kjunum. Verulegur hluti gjald-
eyristekna Cabo Verde kemur frá
Þessu fólki sem býr og starfar er-
endis og sendir peninga heim til
fjölskyldna sinna. Cabo Verde
menn þykja sérlega traustir og
góðir til vinnu og gott orð hefur
ar|ð af þeim sem sjómönnum.
Þe'r hafa því víða fengið vinnu,
nanast út um allan heim, og eru
þegar nokkrir starfandi hér á
landi.
Cabo Verde fannst árið 1460
eða skömmu eftir að Portúgalir
öfðu uppgötvað siglingaleiðina
suður fyrir Afríku eða Góðra-
v°narhöfða. Landkönnuðurinn
Portúgalski Diogo Gomes er talinn
afa komið fyrstu til eyjanna.
ögum ber ekki saman um hvort
Par hafi einhverjir verið fyrir eða
ekki en hvað sem því líður voru
eyjarnar skógi vaxnar frá fjöru til
lalls. Eyjarnar byggðust snemma
UPP einkum af portúgölskum refsi-
|öngum og ánauðugum þrælum
lrá meginlandinu. Eyjarnar urðu
PV|’ snemma miðstöð þrælaversl-
Unar enda styst frá þeim yfir til
Uleginlands Ameríku og í Karíba-
al- Hinir sterku staðvindar og
st.raumar gáfu góðan byr yfirum
e|ns 0g þeir gera enn þann dag í
ag en nú nýtir skútufólk þennan
Vr í stað þrælaskipanna fyrr á
hirium.
Þjóðiri er blanda fólks úr
ymsum áttum
Verdebúar eru ákaflega
þjóð, afkomendur hvítra
°§ svartra manna sem voru fluttir
Uauðugir til eyjanna. Útþrá er
erk meðal íbúanna en þeir elska
Sarnt úndið sitt. Þeir eru haldnir
Cabo
Piönduð
sterkri þjóðerniskennd og eru
stoltir af uppruna sínum. Flestir
eru dökkir yfirlitum og menningin
er blanda afrískrar og evrópskrar
menningar. Þeir tala sitt eigið mál,
Creolo, en það er einungis talmál
svo að nota verður portúgölsku
sem ritmál.
Eyjarnar hlutu sjálfstæði 5. júlí
1975 þegar portúgalska nýlendu-
veldið hrundi innanfrá á nokkrum
mánuðum það ár. í landinu er
starfandi einn sósíalískur stjórn-
málaflokkur, PAICV, sem var leið-
andi í sjálfstæðisbaráttu eyjanna.
Cabo Verde hefur ætíð fylgt sjálf-
stæðri utanríkisstefnu og fetað
einstigi milli austurs og vesturs af
mikilli snilld. Um þá hefur verið
sagt í gamansömum tón, að þeir
hafi hjartað í Moskvu en magann í
Wasington. í landinu eru engar
útlendar herstöðvar eða önnur
hernaðaraðstoð í þágu erlendra
afla. Þeir hafa getið sér gott orð
meðal ríkja Afríku sem milli-
göngumenn og sáttasemjarar.
Þjóðfélagsástand er bágborið á
eyjunum. Cabo Verde er eitt af 10
fátækustu ríkjum heims eða eitt
svokallaðra LDC ríkja (Least
developed countries). Fólkið lifir
almennt rétt við hungurmörk og
skortur á mat og nauðsynjavöru er
tíður. Heilbrigðisástand er þokka-
legt en þó fyrirfinnast allar teg-
undir sjúkdóma sem einkum eru
fylgifiskar fátæktarinnar. Cabo
Verdebúi getur reiknað með því
að ná rúmlega 60 ára aldri og
rúmlega 80 nýfædd börn af
hverjum þúsund deyja árlega.
Talið er að um 40% fullorðinna sé
læs en hlutfallið er mun hærra
meðal ungs fólks þó að aðeins
rúmlega annar hver Ijúki fullu
skyldunámi. Fátækt er mikil og
eru þjóðartekjur á mann rétt um
400 USD á sama tíma og þær eru
um 20500 USD á mann hérlendis.
Skorturerásjúkrahúsum, læknum
og hjúkrunarfólki. Elliheimili
þekkjast ekki. Nánast engin að-
staða er fyrir geðsjúka, lamaða
eða fatlaða og verður hver sem
getur að hjálpa sér sjálfur.
Atvinnuleysi er mikið enda
vinna árstíðabundin og sveiflu-
kennd. Aðal atvinnuvegirnir eru
landbúnaður og sjávarútvegur.
Báðum greinum er þröngur stakk-
ur skorinn af náttúrunnar hendi.
Þurrkar og jarðvegseyðing valda
landbúnaðinum þungum bú-
sifjum ár hvert og lítið landgrunn
við eyjarnar takmarkar verulega
fiskigengd við þær. Þróunarsam-
vinna og utanaðkomandi aðstoð
halda nánast lífinu í þjóðinni eins
og er. Seigla og kjarkur heima-
manna er þó mikill og sjálfsbjarg-
arhvötin sterk. Helmingur þjóðar-
innar býr í borgum og minni
þorpum en aðrir í dreifbýli upp til
fjalla og lifa af landbúnaði. Flest
minni þorpin eru niður við strönd-
ina. Þorpsbúar svo og margir
borgarbúa halda ýmis húsdýr
samhliða ýmsum störfum.
Fiskveiðar er aðalatvinnan í
þorpunum við ströndina. Þessi
blanda af húsdýrahaldi og annarri
atvinnu, einkum fiskveiðum, líkist
í mörgu sjálfsþurftarbúskap eins
og þekktist á árum áður á íslandi,
þar sem fiskveiðarnar voru aðal-
atvinnan en húsdýrahald auka-
geta. Mest af fiskaflanum fer til
neyslu innanlands. Fiskur er sér-
lega mikilvæg og næringarrík
fæða landsmanna í hinum dreifðu
byggðum landsins og í bæjum og
borgum. Ef landsmenn fengju ekki
„Cavalabitann",)(Cavala er fiskur af
makríltegund) sinn með hrís-
grjónum og baunum hvern dag,
væri vá fyrir dyrum á Cabo Verde.
Þróunarstarf íslendinga
Þróunarstarf íslendinga á Cabo
Verde hefur fyrst og fremst lotið að
fiskveiðum heimamanna. Fisk-
veiðar við Cabo Verde eru mjög
frábrugðnar því sem hér þekkist.
''Cavala er fiskur af makriltegund.