Ægir - 01.09.1992, Blaðsíða 13

9/92
ÆGIR
453
Ari Arason:
Fiskvinnsla
í hafi
lr>n9angur
arH'111 ^essar nnundir gætir vax-
VjCl Sagnrýni á flutning fisk-
,^nnslunnar um borð í veiðiskip-
etJa rnenn þar helst fyrir sig
3 , Un atvinnutækifæra og áhrif
, Vggðaþróun, en einnig hafa
C* ^ram t'lgátur um að af
leiðj'H^' ^s^v'nnslunnar út á haf
Ve . ^'rini virðisauka í sjávarút-
^'nni atvinna
. Vrsta umferð þessarar byltingar
ram'eiðslu íslenskra sjávaraf-
hve^ V'r^'st m-a- leiða til að fyrir
sJomann sem bætist við
na v'nnslunar um borð í veiði-
land^nUm' fækki um 2-3 störf 1
aþf ’ ^ukin framleiðni vinnslu-
anda.r'nnar stafar af samverk-
sjós' ;>attum lengri vinnutíma til
bar: at rnargföldu fjármagni að
Að |VerS star^smanns-
vjn þv' er þjóðarhag varðar eru
átt a^Uskipin vafalaust framför í
sjáv Vaxandi virðisauka íslensks
Ur^ amtve8s. Um borð í skipun-
það Unnið úr hráefninu eins og
fers^ tjetur hugsanlega orðið
og ,st °8 best og með auknum
srnárr,Ct?ltum tækjakosti verður
irnar Sarnan hægt að vinna afurð-
Ur f tTle'ra eða undirbúa þær bet-
verð.r'r inllvinnslu í landi. Hinu
r ekki neitað að óeðlilegur
aðstöðumunur er milli fiskvinnslu
á sjó og fiskvinnslu í landi. Að
miklu leyti fólst aðstöðumunurinn
í betri nýtingu fjárfestingar í
vinnsluskipunum, en nýir samn-
ingar fiskvinnslunnar við verka-
lýðsfélögin um vaktavinnu draga
úr þessum mun. Annað er að fjár-
festingin í veiðiskipunum er nið-
urgreidd af erlendum aðilum og
af þeim ástæðum eru samkeppn-
isskilyrði fiskvinnslu í hafi og fisk-
vinnslu í landi skekkt. Einnig
veröa þessar niðurgreiðslur til að
gera hlut fjármagns meiri á kostn-
að vinnuaflsins.
í raun er enginn munur á því
hvort Norðmenn niðurgreiði
vinnsluskipin eða styðji við bakið
á norskum sjómönnum sem vilja
vinna á íslenskum skipum með
því að taka þátt í launakostnaði
ísl'enskrar útgerðar. Niðurgreiðsl-
urnar draga úr atvinnu hér á landi
þar sem fjármagn er gert eftir-
sóknarvert á kostnað íslensks
vinnuafls. Þessvegna ættu hömlur
á vexti vinnsluskipaflotans, ef
stjórnvöld kjósa slíkar hömlur, að
felast í jöfnunargjöldum á þjón-
ustu sem keypt er af erlendum
vernduðum skipasmíðaiðnaði
sem nemur niðurgreiðslum á
skipum sem hingað verða keypt
eða þar hljóta viðhald, en ekki í
auknum álögum á útgerð vinnslu-
skipanna. Þannig fengist tvennt,
annarsvegar jafnræði milli inn-
lends og erlends iðnaðar og hins-
vegar væri toppurinn tekinn af
þessari fjárfestingabylgju sem nú
ríður yfir.
Byggðaröskun
Ekki er nokkur vafi á að upp-
bygging flota vinnsluskipa veikir
undirstöður minni staða á lands-
byggðinni. Vinnsluskipin eru til-
tölulega óháð heimabæjunum og
munu leita lands þar sem best
þjónusta er veitt. Af því leiðir
veikari grundvöllur minni sveitar-
félaganna. Á móti vegur að skipin
eru einnig minna háð heimamið-
um og ef allt fer á versta veg varð-
andi ástand þorskstofnsins þá
mun vaxandi afli vannýttra fisk-
tegunda og möguleikar á veiðum
utan íslandsmiða felast í sókn ís-
lenskra fullvinnsluskipa. Það er
erfitt að sætta sig við stórfellda
byggðaröskun, en ef valkosturinn
er milli þéttingar byggðar og
hnignunar íslensks atvinnulífs þá
er þétting byggðar vafalaust leiðin
sem veróur valin.
Minna framleiðsluverðmæti
Rök þeirra eru ekki traustvekj-
andi sem haldið hafa því fram að
virðisauki sem skapist í sjóvinnsl-
unni sé minni en í landvinnslu.