Ægir - 01.09.1992, Blaðsíða 60

500
ÆGIR
6/92
REYTINGUR
Erlendar skuldir og raungengi
Margir hafa orðið til að mæla á
móti niðurfærslu raungengis og
sagt að raungengi krónunnar sé
nú nálægt meðalraungengi ní-
unda áratugarins og því enginn á-
stæða til lækkunar. Víst er það
rétt að raungengi miðað við verð-
lag er einungis lítið eitt hærra nú
en nemur meðaltalinu frá 1980,
en eins og sést á meðfylgjandi
línuriti hafa erlendar skuldir
landsmanna vaxið allt tímabilið
frá 1980. (Línuritið sýnir þróun
raungengis miðað við hlutfallslegt
verðlag á tímabilinu 1980-1992
og erlend langtímalán Islendinga í
árslok hvers árs í dollurum. Varð-
andi árið 1992 er gengið út frá
stöðu erlendra lána í lok júní
1992 og spá bjóðhagsstofnunar
um meðalraungengi ársins.)
Árið 1980 voru erlendar skuldir
landsmanna einungis 33% hærri
en verðmæti útfluttra sjávarafurða
það ár. Nú eru skuldir lands-
manna erlendis orónar meira en
1 70% hærri en tekjur af útfluttum
sjávarafurðum á yfirstandandi ári.
Þessvegna verður ekki fallist á að
fyrrnefnd rök séu fullnægjandi til
að kveða upp úr um að ekki sé
þörf lækkunar raungengis. Þegar
við bætast erfiðleikar útflutnings-
greina um þessar mundir vegna
aflabrests og verðhruns á málm-
mörkuðum líta enn fáránlegar út
fullyrðingar um að raungengið sé
f lagi þar sem það sé við meðal-
talsraungengi síðasta áratugar.
„Innri gengisfelling“
Svokölluð „innri gengisfelling"
á sér marga fylgjendur hér á
landi. Með „innri gengisfellingu"
er átt við hliðrun skattbyrðinnar af
fyrirtækjum yfir á einstaklinga.
Aðstöðugjaldi og ýmsum öðrum
kostnaðarliðum er létt af fyrirtækj-
um og í staðinn eru eigna- og
tekjuskattar einstaklinga hækkað-
ir. Með þessarri aðferð var mælt
að hluta í 7. tölublaði Ægis,
þ.e.a.s. að svo miklu leyti sem um
er að ræða lækkun veltuskatta
gegn aukningu beinna skatta og
sama gildir jafnvel um að fella
niður aðstöðugjaldið og hækka
aðra veltuskatta á móti. Hinsvegar
er hér alls ekki mælt með hliðrun
skattbyrði af fyrirtækjum á ein
staklinga til að rétta við íslens
atvinnulíf.
bað á að nota aðferð sem lei 11
til aukinnar eftirspurnar eftir 11111
lendum varningi, hvort heldur
aukinni eftirspurn eftir innlen
framleiðslu á mörkuðum erlen 15
og eftir innlendri þjónustu sen1
- ustu
flutt er úr landi í formi þjon
við erlenda ferðamenn og a
sviði
samgangna eða hlutfallslega aU '
inni eftirspurn eftir innlen
framleiðslu og þjónustu á innan
landsmarkaði. i
Lækkun skatta á fyrirtæki me
skattahækkun á ein
verði 3
pieð
jafnmikilli
staklinga skilar seint lægra
innlendum varningi og þar
betri samkeppnisstöðu fslens
fyrirtækja á innanlandsmarka
Þessvegna er jafnvel einföld ga
aldags gengisfelling betri að e
við núverandi aðstæður en UP^
diktuð „innri gengisfelling .
kemur kannski að einhverju le>^
veg fyrir gjaldþrot fyrirtækja n1^
fjölgun gjaldþrota einstakling3'
eykur atvinnu varla svo no
nemi.
Þróun raungengis og erl. lána 1980 -1992
Hlutfallslegt verðlag VLF (1980 = 100)
Vísitala raungengis milljarðar dollara
1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992
Ár
Heimild: Seðlabankinn
Haftastefna U(T1
Flestir sem tjáð hafa s'8
leiðir út úr yfirstandandi e ^
hagssamdrætti lýsa yfir ótta
beina gengisfellingu krónun^^
Að gengisfelling nú muni rU^
þeim stöðugleika verðlags
hefur náðst. Ekki verðui an^r_
séð en að stjórnmálamenn og ^
svarsmenn stéttarfélagana sn‘n (Ll
festast í sama fari og eftir sl
heimsstyrjöld þegar fslensk s J
völd heyktust á að beita P^u
hagstjórnartækjum sem ÞaU ^
yfir. Sem varð til þess a° ‘S f uSu
atvinnulíf var heft af en a jj
nefndafargani með tilheyu
leyfisbréfastýringu.
Framhald á bls- 4