Ægir - 01.09.1992, Blaðsíða 27

9/92
ÆGIR
467
,aÆju jj sjg ábyrgð a meðferð
ei8narinnar og að þeir settu sam-
an þann veiðiflota sem er hag-
kvæmastur.
^onandi dettur engum kjörnum
u|nrúa þjóðarinnar, sem fara
með mótun reglna um atvinnu og
V|oskipti, í hug að takmörkun flat-
arniáls atvinnuhúsnæðis eða há-
IT’ark á fjölda starfsmanna í ein-
s,ökum atvinnugreinum verói til
íC auka hagkvæmni viðkomandi
rekstrar. Ef íbúðarhús, verslun,
ra orkuver eða skip eru af óhag-
v*mri stærð, þá er meginreglan
Su að eigendur og lánveitendur
aera ábyrgð á rangri áætlun. Þetta
grundvöllur einkaeignarréttar-
lns' ðð einstaklingar, einir eða í
Samvinnu, vegna eigin hagsmuna,
amarki verðgildi einkaeignar öll-
Urn hagsbóta. Endurnýjunar-
reklurnar eru því tilgangslausar og
Unauðsynlegar í núverandi stjórn-
leru kskveiða, en eru nauðsyn-
kar við stjórn fiskveiða með
j** narstýringu og fjárfestinga-
uarki og reyndar einn helsti galli
l')eirrar aðferðar. (Fyrir sögufróða
Y'i('fndUr ðencia a samlíkingu
'. nuverandi reglur um endur-
^Vtun fiskiskipa í þýsku vasaor-
s,uskipunum á millistríðsárun-
um.)
^e'ðileyfaleiga ríkisins
m hina leiðina, að halda svip-
u sniði á aflamarkskerfinu en
u ra e'gnarréttinn til ríkisins, hef-
r Verið mun meira fjallað í fjöl-
um en um sóknarstýringu,
a eru formælendur þessarar
nu hámenntaðir, fjölmiðlavan-
rrimenn- Hér er um að ræða svo
jn' a andstæðu við sóknarstýr-
I 8U hskveiða að líklegt er, ef
fy|Ssar ieiðir ættu báðar miklu
5q8' að fegna með þjóðinni, t.d.
|a ° a hvora hlið, að samkomu-
Hark^' Um veiðistjðrn með a^3"
mi||'' ^er nefniie8a meira á
veiV,aÖdáenda sóknarstýringar og
1 eyfaunnenda en milli fylgj-
enda þessarra aðferða til að
stjórna fiskveiðum og þeirra sem
vilja viðhalda núverandi fiskveiði-
stjórn.
Röksemdir gegn stjórn fiskveiða
með veióileyfaleigu ríkisins hafa
svo oft verið raktar í Ægi að ekki
þarf að fara mörgum orðum um
veiðileyfaleiguna. I fyrsta lagi þá
má telja víst að leigan leiddi í
upphafi til svo mikillar röskunar
hjá svo mörgum að samfélagið
allt bæri skaða af. I öðru lagi,
helsti kostur einkaeignarréttarins,
sem er góö umgengni um eignir,
væri úr sögunni nema veiðileyfa-
leigunni fylgdi öflugt og kostnað-
arsamt eftirlit ríkisins. í þriðja lagi,
fjármunum og mannafla yrði sóað
í opinbert skrifstofubákn til að
halda utan um stjórn fiskveióa og
innheimta arð af eigninni og færi
þannig stór hluti af tekjum af fisk-
veiðunum forgörðum. Fleira
mætti telja til, eins og t.d. að
stjórnmálamenn eru mannlegir og
því líklegast að stjórn fiskveið-
anna útvatnaðist með tímanum.
bað er því rangt sem talsmenn
veiðileyfaleigu segja að núgild-
andi aðferð (aflamarkið) sé aðeins
jafn hagkvæm og stjórn fiskveiða
með leigu veiðileyfa, þvert á móti
er aflamarkið rnun hagkvæmari
aðferð til að stjórna fiskveiðunum
hvort heldur litið er til lengri eða
skemmri tíma.
Rétt er að leggja ríka áherslu á
hvað umgengnisþátturinn er mik-
ilvægur. í Ijós hefur komið á síð-
ustu misserum að versti hlutinn af
ríkisrekstri sovéska kerfisins var sú
gríðarlega sóun sem átti sér stað í
framleiðslunni og þau umhverfis-
spjöll sem ríkisrekstrinum fylgdi.
Ef tekin verður upp veióileyfa-
leiga ríkisins mun ríkið vissulega
reyna að varðveita eign sína og
vafalaust mun það beita vaxandi
mannafla til að fylgjast með því
að vel sé urn eignina gengið, en
kostnaóurinn við varðveisluna
mun eflaust eyða teikniborðshag-
kvæmni veiðileyfakerfisins. Ein-
staklingarnir munu hinsvegar, viö
núgildandi aðferð á stjórn fisk-
veiða, hver fyrir sig leita leiða til
að fiskimiðin gefi meira af sér og
saman munu þeir mynda hópa og
ná samkomulagi um þær leióir
sem mestan arð gefa. Þeir sem
nýta einstaka fiskstofna eða af-
mörkuð fiskimið munu þannig
stofna sarntök til aó ná betri nýt-
ingu og minnka sóun sem á sér
stað. Einhverjir verða til að segja
að víst þurfi eftirlit með fiskveið-
um nú og það eftirlit fari vaxandi.
Og þaó er rétt að kostnaóur við
eftirlit meó fiskveiðunum hefur
farið vaxandi. í greinum í Ægi
sem ritaðar hafa verið um fisk-
veiðistjórnina á undanförnum
árum hefur eitt megininntakið
verið að ný fiskveiðistjórn þurfi
tíma og eftirlit verði að vera meira
í upphafi til að skapa traust milli
aóila. Hér er því um stofnkostnaó
að ræða við nýja fiskveiðistjórn
sem fjarar út þegar fram í sækir.
Að bianda saman óskyidum
málum
Vandamál útgerðarstaða, vegna
vaxandi flota vinnsluskipa og
vegna erfiðleika í rekstri sjávarút-
vegsfyrirtækja við núverandi
kringumstæður, hafa í sjálfu sér
ekkert að gera með þá aðferð sem
notuó er við stjórn fiskveiða. Ef
fiskveiðunum er stjórnað með að-
ferð sem leiðir til hagkvæmasta
afla vió lægstan kostnað. M.ö.o.
ef stjórnunaraðferðin byggir á al-
mennum markaðslögmálum sem
leiða af sér viðleitni aðila til há-
mörkunar hagnaðar af sjávarút-
vegi, þá mun m.a. af samkeppn-
inni leióa að útgerð og fiskvinnsla
leitar þangað sem aðstæður til
rekstrar eru bestar. Stærri sveitar-
félög hafa betri tök á að veita
fólki og fyrirtækjum þá þjónustu
sem nauðsynleg telst í dag. Þess-
vegna eiga rninni sveitarfélögin
við vaxandi erfióleika að etja, en