Tímarit lögfræðinga - 01.07.1974, Blaðsíða 15

of hátt undir höfði hjá Goos. Ekki væri minna um vert, að fjármunir
væru verndaðir gegn spjöllum eða eyðileggingu. Meira að segja nyti
hið lögverndaða eignaskipulag naumast jafn ótvíræðrar viðurkenning-
ar meðal almennings sem reglan um, að ekki megi tilgangslaust eyða
verðmætum. Torp taldi önnur atriði til stuðnings því að fjalla um
auðgunarbrot sem sjálfstæða heild. 1 fyrsta lagi nefndi Torp „at den
almindelige retsbevidsthed trods alle pástande om det modsatte utvivl-
somt drager et skarpt skel mellem de forbrydelser, der gár ud pá ulov-
lig berigelse, og andre formuekrænkelser og navnlig stempler de forste
med et præg af vanære, som den uvilkárligt vægrer sig ved at hæfte
ved de sidste“, sbr. Berigelsesforbrydelserne bls. 26—7 og 46. Torp
nefnir einnig „retstekniske hensyn“. Goos hafði í röksemdafærslu sinni
getið um „hinar venjulegu hvatir“ (de sædvanlige motiver) til auðg-
unarbrota. Þetta gat Torp fallizt á, en hann bar fram þá spurn-
ingu: Hvers vegna tekur efnislýsing brotsins þá einnig til tilvika, þar
sem hinar venjulegu hvatir eru ekki til staðar (þjófnaður í líknarskyni
við nauðþurftamann), og hvers vegna eru þau tilvik útilokuð, þar sem
hinar venjulegu hvatir eru fyrir hendi, svo sem ef ávinningurinn fæst
ekki strax, heldur t. d. sem greiðsla fyrir að stela verðlausum sendi-
bréfum ? Það er gert af ástæðum, sem eru „af mere subsidiær, nærmest
retsteknisk art“. Með því að byggja á hvötinni alfarið, yrði um nokkuð
sundurleitan hóp afbrota að ræða, þar sem aftur á móti er innri skyld-
leiki með auðgunarbrotunum. Hvötunum er oft lýst á óákveðinn og
villandi hátt. Við þetta bætast svo sönnunarörðugleikar. Að mati Torps
byggist samflokkun auðgunarbrota á því, sem hann kallar „en hensigts-
mæssig gennemsnitsregel stottet pá socialpsykologiske og retstekniske
hensyn“. Notkun Torps á hugtökunum motiv og hensigt er nokkuð
óljós. Torp gagnrýnir Goos fyrir að velja hugtakið hensigt (forsæt) í
staðinn fyrir motiv, þar sem hann ranglega heldur, að þetta val á hug-
lægu skilyrði sé á óheppilegan hátt bundið rökum Goos fyrir hinni
hlutrænu hugtaksbyggingu — þeim rökum, sem Torp gerði leiðrétt-
ingar á án þess að breyta niðurstöðunni. Torp vill gjarna byggja á
motivkonstruktion. Og á hann þar ekki við það hvatarhugtak, sem
Orsted og Goos höfnuðu á sínum tíma, þ. e. hinni persónulegu auðg-
unarhvöt. Goos og Torp virðast með öðrum orðum gera svipaðar
kröfur til huglægu skilyrðanna, þótt Goos noti hugtakið hensigt, en
Torp motiv. Torp verður reyndar að nota hugtakið motiv í tvenns
konar merkingu: a) hvöt, er sérhver sá hefur, er fremur auðgunar-
brot, b) hin hættulega og algenga (fjarlægari) hvöt (undirrót), sem
stundum skortir við framningu auðgunarbrots. Hér er heppilegra að
9