Tímarit lögfræðinga - 01.07.1974, Blaðsíða 23

greind í einstökum efnisákvæðum (nánari útfærsla), og nær auk þess
stundum út fyrir fullframningarstig brots (þjófnaður). Er af þessu
skiljanlegt, að oft er notað hið villandi hugtak „tilgangur“.
4. Gagnstætt kröfu um aukinn ásetning er a. m. k. varðandi brot eins
og f járdrátt, f jársvik og skilasvik öllu fremur gert ráð fyrir takmörk-
uðum ásetningskröfum (modificeret forsætskrav), þannig að vitund
hins brotlega um að valda verulegri f jártjónshættu nægi til sakfell-
ingar, sbr. um danskan rétt, Stephan Hurwitz, Alm. del. (4. útg.), bls.
235—6. Hérþarf þó að athuga mjög náið hvert einstakt ákvæði. Orða-
lagsmunur er á íslenzku og dönsku ákvæðunum. Má t. d. ætla, að
strangari kröfur til fullframningar séu gerðar í 248. gr. alm. hgl. en
í danska fjársvikaákvæðinu. Ekki þarf það þó að leiða til þess, að aðrar
kröfur séu gerðar um auðgunarásetning en í dönskum rétti. Hér má
nefna Hrd. XVIII, bls. 304 (315) : „Með því að koma Ingimundi til
að takast á hendur framangreindar fjárskuldbindingar á þeim tíma,
er ákærði var að verða ógjaldfær, hefur hann gerzt brotlegur við 248.
gr„ sbr. 20. gr. 1. nr. 19/1940.“ Einnig má í sama dómi benda á tilvik
svipað þessu á bls. 317.1 greinargerð með 247. gr. alm. hgl. segir m. a.:
„Aðalsjónarmiðið verður hér, hvort vörzlumaður fjárins sá, að hann
stofnaði rétti eiganda peninganna í hættu með eyðslunni.“
Þörf er að skýra betur, hvers vegna aukinn ásetningur (tilgangur)
er ekki áskilinn þrátt fyrir orðalag 243. gr., heldur jafnvel látið við
takmarkaðar „ásetningskröfur“ sitja varðandi hina hlutrænu þætti
auðgunartilgangs skv. 243. gr. Tilslökun þessi merkir ekki, að farið
verði niður fyrir almennar lágmarkskröfur um ásetningsstig (dolus
eventualis). Hún lýtur að andlagi ásetningsins, þ. e. hinni ólögmætu
fjármunayfirfærslu. Fullframning brots verður yfirleitt metin óháð
auðgunartilganginum. Tilslökunin rýmkar því fyrst og fremst svið
refsiverðrar tilraunar. Þó kann ákvörðun auðgunartilgangsins að verka
á ákvörðun fullframningarstigs, sbr. 247. gr. Rétt er að víkja í þessu
sambandi að tengslunum milli greiðsluvilja og greiðslugetu, sbr. Waa-
ben, Det kriminelle forsæt, bls. 278—291. Einkum reynir á þetta álita-
efni við brot eins og fjárdrátt og fjársvik, en einnig við skilasvik og
umboðssvik. Alla jafna verður í málum út af slíkum brotum að gera
ráð fyrir, að ákærði hafi haft fullan vilja á því að inna greiðslu sína
af hendi, eða annað verður a. m. k. ekki sannað, en greiðslugeta hans
kann að vera að sama skapi léleg. Ákærði í skilasvikamáli kann að
halda því fram, að hann hafi átt nægar eignir eða horfur hafi verið
á, að hann yrði búinn að afla fjár á gjalddaga. Ráðstafanir yfir eign-
um annarra má einnig réttlæta með góðri trú á að geta síðar leyst til
17