Tímarit lögfræðinga - 01.07.1974, Blaðsíða 34

skaðlegar. Hins vegar eru varnaðaráhrif breytinganna sem slíkra
sáralítil, ef nokkur.
Þrátt fyrir ofangreinda niðurstöðu er víst, að ýmis önnur úrræði
eru til að draga úr skattsvikum. Á 4. norræna sakfræðingamótinu í
Osló 1957 var rætt um skattsvik sem refsipólitískt vandamál, sbr.
NTfK, 1. h. 1957, bls. 3—51. Þar leggur Inkeri Anttila megináherzlu
á fyrirbyggjandi ráðstafanir, ýmiss konar fræðslu um skattalöggjöf
og skiptingu skattbyrðanna og umfram allt tilraunir til að breyta við-
horfi almennings gagnvart skattsvikum.
Þess var áður getið, að ýmislegt hefur verið gért til að auka aðhald
að skattþegnum og eftirlit með framtölum þeirra. Má nefna ákvæði
laga um víðtæka upplýsingaskyldu þriðj a manns, m. a. um launa-
greiðslur til starfsmanna (36. gr. 1. nr. 68/1971), víðtækari og full-
komnari bókhaldsreglur en áður (1. nr. 51/1968) og síðast en ekki sízt
stofnun skattrannsóknardeildar við embætti ríkisskattstjóra (42. gr.
1. nr. 68/1971).
Til frambúðar koma svo enn aðrar leiðir til greina. I fyrrnefndri
fjárlagaræðu í október 1973 var bent á þá leið að taka upp brúttóskatta
og afnema frádráttarliði að mestu. I skýrslu til fjármálaráðherra frá
nefnd um tekjuöflun ríkisins (nóvember 1973) er á það bent, að ýmsir
þættir í tæknilegri gerð fjáröflunarkerfisins hafi áhrif á hlýðni manna
við það (löghlýðnimat), sbr. bls. 43—44. Þar eru nefnd þessi atriði:
a) Skattstofn þarf að vera skýrt afmarkaður, undanþágur og sér-
reglur sem fæstar og greiðsluskylda auðreiknanleg. Með þessum hætti
er allt eftirlit auðveldara.
b) Skatthlutföll eiga að vera jafnlág og frekast er kostur.
c) Viðurlög og aðrar aðgerðir til að koma í veg fyrir undanbrögð
þurfa að vera svo virkar sem kostur er. I því sambandi er minnzt á
nafnbirtingu skattsvikara. En slík regla hefur aldrei verið í íslenzkum
rétti, en var t. d. áður í dönskum rétti og þótti mjög umdeilanleg. Þá
er þess og getið, að vinna þurfi að því að gera háar skattgreiðslur að
mikils metnu stöðutákni í þjóðfélaginu.
d) Fastar reglur þurfa að gilda um tímasetningu nauðungarinn-
heimtu, ef ekki er greitt á tilsettum tíma, til að tryggja jöfnuð í inn-
heimtu ekki síður en álagningu gjaldanna.
e) Talið er æskilegt að tengja skattkerfi við vel skráð og reglu-
bundin greiðsluviðskipti, t. d. kaup á eftirsóttum vörum og þjónustu,
sem eru í opinberri forsjá, svo sem áfengis- og tóbaksverzlun, eða
einkaviðskipti, svo sem benzínsölu.
28