Tímarit lögfræðinga - 01.05.1985, Page 17

heimild til endurskipta, sbr. nú þrönga heimild í 3. tölul. 1. gr. land-
skiptalaga nr. 46/1941.
1 landskiptalögum hefur jafnan verið sá fyrirvari, að við landskipti
skuli eigi gera staðbundin skipti á ýmsum hlunnindum, nema að viss-
um skilyrðum fullnægðum. I landskiptalögum nr. 43/1913 var þannig
áskilið „samþykki eigenda að meirihluta landsins", sbr. 3. gr., sam-
kvæmt landskiptalögum nr. 57/1927 var þess krafist, að samþykki
allra eigenda kæmi til, sbr. 2. gr., og í landskiptalögum nr. 46/1941
er það skilyrði sett, að „skiptin séu það hagkvæm, að á engan eiganda
sé hallað, eða samþykki allra eigenda komi til“, sbr. 3. gr.
I landskiptalögum hefur skort á, að markað væri nægilega skýrt,
hvaða landsnytjum skyldi skipt eftir merkjum og hvaða nytjar skyldu
áfram vera sameign, nema fyrrgreind skilyrði um samþykki eigenda
eða hagkvæmni væru fyrir hendi. Þar við bætist, að nokkur vafi er á,
að hve miklu leyti ákvæði nokkurra sérlaga um tilteknar landsnytjar
gangi framar reglum landskiptalaga eða hággi skiptum, sem fram hafa
farið fyrir gildistöku viðkomandi sérlaga. Má hér nefna til vatnalög, lög
um fuglaveiðar og lög um lax- og silungsveiði.
Hér verður ekki fjallað um einstök atriði framangreinds álitaefnis,
en telja verður, að réttarstaðan sé í aðalatriðum sú, sem lýst verður
hér á eftir.
Mörk sameignar og einkaeignar lands og landsnytja á því sviði, sem
hér hefur verið til umræðu, ráðast fyrst og fremst af samningum og
öðrum gildum heimildum að einkarétti, ef þeim er til að dreifa. Að slík-
um heimildum slepptum, verður í fyrsta lagi að telja, að skipti fyrir
gildistöku landskiptalaga nr. 43/1913 hafi jafnan verið til fullkominn-
ar eignar. Er það stutt ýmsum ákvæðum fornlaga og ákvæðum sérlaga
frá síðari tímum um tilteknar nytjar, sbr. 2. málsgr. 1. gr. veiðitilsk.
frá 20. júní 1849 og 2. málsgr. 122. gr. vatnalaga nr. 15/1923. (Sjá hér
og áthugasemd við síðastgreint ákvæði í greinargerð með frumv. til
vatnalaga, sbr. Alþt. 1921, A-deild, bls. 204).
I öðru lagi skera ákvæði ýmissa sérlaga úr, hvort um einkaeign eða
séreign tiltekinna landsnytja sé að ræða, sbr. 2. málsgr. 1. gr. veiðitilsk.
frá 20. júní 1849, ýmis ákvæði II. kafla vatnalaga nr. 15/1923, 2. máls-
gr. 3. gr. laga nr. 33/1966 um fuglaveiðar og fuglafriðun og 2. máls-
gr. 4. gr. laga nr. 76/1970 um lax- og silungsveiði. Þess ber að gæta,
að ákvæði slíkra laga raska að jafnaði ekki þeirri skipan, sem komist
hefur á lögskipti tiltekinna aðila 1 gildistíð eldri laga, en það ræðst þó
af því, hvernig skýra ber það lagaákvæði, sem í hlut á.
I þriðja lagi ræðst aðgreining sameignar og einkaeignar þeirra lands-
11