Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Blaðsíða 25

morkunarfj árhæðar. Þá voru takmörkunarfjárhæðir hækkaðar veru-
lega nema fyrir stór skip. Eftir nýja samningnum eru ábyrgðarmörk
(fyrir aðrar kröfur en slysabótakröfur farþega) þau sömu fyrir öll
skip, sem eru 500 rúmlestir eða minni. Fyrir hverja rúmlest, sem fram
yfir er, bætist við ákveðin fjárhæð, en viðbótarfjárhæðir fara þó
minnkandi eftir því sem skip eru stærri, sjá nánar 2. og 3. mgr. 177. gr.
sigll. Ennfremur felst það nýmæli í Lundúnasamningnum frá 1976 (og
sigll. frá 1985), að tekin eru upp sérstök ábyrgðarmörk fyrir bótakröf-
ur vegna líkamstjóns farþega þess skips, sem takmörkun ábyrgðar
miðast við (sjá 1. mgr. 177. gr.). Sérákvæðin um farþega auka rétt
þeirra verulega.
Enda þótt ákvæði sigll. leiði í velflestum tilvikum til hærri takmörk-
unarfjárhæðar en var eftir eldri reglum, verður að hafa í huga, að
takmörkunarfjárhæðir sigll. 1963, sbr. lög nr. 14/1968, voru orðnar
óhæfilega litlar vegna óhagstæðrar verðlagsþróunar. Ljóst er, að hin-
ar nýju reglur um fjárhæðir leysa ekki heldur þann vanda, sem rýrn-
un verðgildis peninga hefur í för með sér.
Allar hámarksfjárhæðir samkvæmt reglum sigll. um takmörkun á-
byrgðar eru greindar í verðmæliseiningunni SDR, þ.e. „sérstökum
dráttarréttindum“ (Special Drawing Rights). Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn hefur notað þessa einingu frá því á árinu 1968, en þá var horfið
frá því að nota gull sem grundvallarviðmiðun í alþj óðapeningakerfinu.
Nú er gengi SDR ákvarðað af gengi fimm helstu gjaldmiðla heims,
þannig að bandarískur dalur vegur 42%, þýskt mark 19%, japanskt
yen 15% og sterlingspund og franskur franki 12% hvoi’t um sig.15
Verðbólga í Bandaríkj unum, Þýskalandi, Japan, Bretlandi og Frakk-
landi getur því leitt til minnkandi raungildis takmörkunarfjárhæða
sigll. Hvorki eru í sigll. né Lundúnasamningnum frá 1976 ákvæði, sem
tryggja, að takmörkunarfjárhæðir hækki, ef SDR-einingin rýrnar að
raungildi. Gengi SDR er skráð daglega hjá Seðlabanka íslands. Ein
SDR-eining jafngildir tæpum 50 íslenskum krónum (í ágúst 1987).
Hámarksfjárhæðir, sem útgerðarmaður getur takmarkað ábyrgð
sína við, fara eftir stærð skips. Að því er varðar ábyrgð vegna líkams-
tjóns farþega, gildir þó sú sérstaka regla í 1. mgr. 177. gr. sigll., að
hámarksfjárhæð ræðst af fjölda farþega, sem flytja má með skipi
„samkvæmt vottorðum“ þess. Með „vottorðum“ er átt við haffæris-
skírteini, sbr. nú 12. og 13. gr. 1. nr. 51/1987 um eftirlit með skipum.
Þegar krafa stofnast, vegna þess að farþegi deyr eða slasast, eru
15 Sjá nánar Alþt. 1984 A, bls. 1050 og Hagtölur mánaðarins, janúar 1986, bls. 4.
19