Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Blaðsíða 15

Hinn 19. nóvember 1976 var gerður í London nýr alþjóðasamningur
um takmörkun ábyrgðar á sjóréttarkröfum (hér á eftir nefndur Lund-
únasamningurinn). önnur ríki Norðurlanda en ísland fullgiltu samn-
inginn á árinu 1984 og breyttu siglingalögum sínum til samræmis við
hann. Reglur 9. og 10. kafla siglingalaga nr. 34/1985 eru í meginatrið-
um sniðnar eftir öðrum norrænum siglingalagaákvæðum um takmörk-
un ábyrgðar eins og þau eru nú. Islensku reglurnar um takmörkun
ábyrgðar eru því í stórum dráttum samræmdar Lundúnasamningnum.
Island á þó ekki aðild að honum, enda er það enn (í ágúst 1987) aðili
að Brusselsamningnum frá 1957, sbr. lög nr. 10/1968. Við gildistöku
sigll. 1985 kom því upp sú staða, að íslenskar siglingalagareglur um
takmörkun ábyrgðar eru ekki í samræmi við ákvæði alþjóðasamnings,
sem ísland er aðili að.
Hér á eftir verður lýst helstu reglum nýju siglingalaganna um al-
menna takmörkun skaðabótaábyrgðar. Auk þess verður stuttlega drep-
ið á, að hvaða leyti þær eru frábrugðnar ákvæðum sigll. 1963, eins og
þau voru eftir breytingarlög nr. 14/1968.
Fyrst verður þó í örstuttu máli fjallað um, hvað felst í hugtakinu
almenn takmörkun eða allsherjartakmörkun bótaábyrgðar. Með því er
átt við heimild útgerðarmanns eða annarra aðila, sem nánar eru til-
greindir í sigll., til þess að takmarka skaðabótaskyldu sína innan eða
utan samninga við ákveðna hámarksf járhæð, þannig að þeim verði ekki
skylt að greiða hærri heildarbætur vegna sama atburðar, hvort sem
krafa vegna atburðarins er ein eða fleiri. Kröfur þær, sem útgerðar-
manni eða öðrum er heimilt að takmarka ábyrgð sína við, eru tæmandi
taldar í sigll. Sá, sem takmörkunarrétt á, er aðeins ábyrgur upp að til-
teknu „bótaþaki“ vegna allra krafna, sem stofnast út af sama tjóns-
atviki eða „samtölu allra krafna sem rísa vegna eins og sama atburðar,“
eins og það er orðað í 4. mgr. 177. gr. sigll. Allsherjartakmörkun
ábyrgðar kallast annars staðar á Norðurlöndum „globalbegrænsning“
til aðgreiningar frá sérstakri takmörkun bótaábyrgðar farmflytjanda
skv. 70. gi'. sigll. eða farsala skv. 141.-142. gr. Þessar reglur og ákvæði
annarra laga um sérstaka takmörkun bótaábyrgðar3 varða einstakar
kröfur, þ.e. ábyrgðarmörkin taka til hverrar kröfu fyrir sig, en ekki
allra krafna, sem stafa af sama tjónsatburði. Ef stórfellt tjón hlýst af
einum atbui'ði og kröfur eru margar, geta reglur um allsherjartakmörk-
un ábyrgðar leitt til þess, að einstakir kröfuhafar eigi ekki rétt til bóta
3 T.d. 118. gr. laga nr. 34/1964 um loftferðir og 19. gr. laga nr. 24/1982 um flutnings-
samninga og ábyrgð við vöruflutninga á landi.
9