Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Blaðsíða 18

3. KRÖFUR, SEM SÆTA TAKMÖRKUN ÁBYRGÐAR
Reglurnar um takmörkun ábyrgðar í 173.-183. gr. sigll. hagga ekki
að neinu leyti reglum um stofnun bótaskyldu.
I upphafi 1. mgr. 174. gr. sigll. segir, að heimild til takmörkunar á
ábyrgð sé fyrir hendi án tillits til þess, á hvaða grundvelli ábyrgðin
hvíli. Skiptir því ekki máli, hvort bótakrafa hefur stofnast á grund-
velli sakar eða víðtækari bótareglu. Mjög mikil sök tjónvalds getur þó
girt fyrir heimild til takmörkunar, sjá nánar 176. gr. sigll. og 5. kafla
hér á eftir. Almennt skiptir ekki heldur máli, hvort bótakrafa er reist
á skaðabótareglum utan samninga eða innan.
Kröfur þær, sem sæta takmörkun ábyrgðar, eru taldar í 174. gr., en í
175. gr. er getið krafna, sem réttur til að takmarka ábyrgð nær ekki
til. Þeim, sem rétt hefur til takmörkunar ábyrgðar, er ekki skylt að tak-
marka ábyrgð sína. Reglur sigll. fela aðeins í sér heimild en ekki skyldu
til takmörkunar.
Þeim, sem bótaábyrgð ber, er mikill hagur að því að eiga rétt til tak-
mörkunar. Er því yfirleitt talið, að reglum 1.-6. tl. 1. mgr. 174. gr. verði
ekki beitt með lögjöfnun um aðrar bótakröfur.
Gildissvið reglna um takmarkaða ábyrgð er að sumu leyti víðara en
að öðru leyti þrengra en gildissviðið var eftir sigll. 1963. Nú segir ber-
um orðum, að takmarka megi ábyrgð vegna seinkunar (2. tl. 174. gr.)
og ábyrgð á kröfum um greiðslu kostnaðar við ráðstafanir, sem gerðar
eru til þess að afstýra eða draga úr tj óni, sem ella hefði sætt takmörk-
un ábyrgðar (6. tl. 174. gr.). Nokkur fleiri atriði rýmka gildissvið regln-
anna frá því sem áður var. Á hinn bóginn taka reglur sigll. um tak-
mörkun ábyrgðar nú ekki til krafna vegna olíumengunar eða kjarn-
orkutjóns af því tagi, sem greint er í 2.-4. tl. 175. gr.
Verður nú gefið stutt yfirlit yfir kröfur þær, sem sæta takmarkaðri
ábyrgð eftir sigll. 1985.
Kröfurnar, sem taldar eru í 1.-6. tl. 1. mgr. 174. gr., varða eftirtalin
atvik:
(1) „tjón á mönnum eða munum þegar tjónið verður um borð í skip-
inu eða í beinum tengslum við rekstur skipsins eða björgun."
Þetta ákvæði í 1. tl. svarar að mestu til 1.-4. tl. 1. mgr. 205 gr. sigll.
með þeirri viðbót, að nú sæta einnig takmörkun kröfur, sem stofnast
í beinum tengslum við björgun. Kröfur samkvæmt 1. tl. eru langmik-
ilvægustu kröfurnar, sem sæta takmarkaðri ábyrgð. Bótakröfur vegna
slyss eða munatjóns, sem verður um borð í skipi, má ávallt takmarka
12