Tímarit lögfræðinga - 01.11.1987, Blaðsíða 45

1974. Ef heildartekjum jarðarbúa hefði verið skipt jafnt á milli
þeirra allra það ár, þá hefðu meðaltekjur breskra launþega lækkað um
60% og bandarískra um 80%.42 Hefðu launþegar í Bretlandi og
Bandaríkjunum sætt sig þegjandi og hljóðalaust við það? Um það
efast ég stórlega. Við getum ímyndað okkur, hvílíkan herskara af
eftirlits- og lögreglumönnum hefði þurft til þess að framkvæma svo
stórfellda kjaraskerðingu. Hætt er einnig við, að einstaklingsfrelsið
hefði ekki dafnað mjög vel við þetta. Slíkar afleiðingar eru áreiðanlega
að flestra dómi óviðunandi. En þar sem mannréttindi verða að vera
almenn eða algild til þess að kafna ekki undir nafni, þá eru stuðnings-
rnenn félagslegra réttinda ekki sjálfum sér samkvæmir, ef þeir eru
ekki tilbúnir til að færa þau út fyrir landamæri eigin ríkja. Við höf-
um aftur á móti sýnt fram á, að félagsleg réttindi geta ekki náð til
allra jarðarbúa, án þess að það hafi almenna eymd og kúgun í för
með sér. Félagsleg frjálshyggja er þannig óframkvæmanleg eða að
minnsta kosti illframkvæmanleg. Félagsleg réttindi standast með öðr-
um orðum ekki prófstein Kants um algildi með sama hætti og hefð-
bundin frelsisréttindi.
Félagsleg réttindi eru einnig óskynsamleg í þeim skilningi, að þau
rekast á og útrýma öðrum réttindum, þótt talsmenn þeirra segi að
vísu, að frelsi aukist fremur en minnki með viðurkenningu þeirra.
Umfram allt rekast þau á sjálfseignarrétt manna. Ef sumir eru skatt-
lagðir til að tryggja öðrum félágsleg réttindi, þá felur það augljóslega
í sér, að hinir fyrrnefndu neyðast til að nota hluta tíma síns til að
vinna fyrir hina síðarnefndu og geta aðeins notað hluta hans til að
vinna fyrir sjálfa sig. Eins og Nozick bendir á, er ekki mikill munur
á slíkri skattlagningu og ánauð að fornum sið.43 Ef þú hefur góðar
tekjur og ert skattlagður til þess að tryggja láglaunamanni eins og
mér mannsæmandi afkomu í nafni félagslegra réttinda, þá ert þú neydd-
ur til að nota hluta tíma þíns í mína þágu. Félagsleg réttindi fela með
öðrum orðum í sér, að ég öðlast nokkurn eignarrétt á þér (og þú auð-
vitað með sama hætti eignarrétt á mér), en þeirri hefð er hins vegar
hafnað, að menn eigi sjálfa sig, hæfileika sína og þær tekjur, sem
þeir geta aflað sér með slíkum hæfileikum. Félagsleg réttindi eru í eðli
sínu réttindi til annars fólks. Þau eru ekki eins og hefðbundin frelsis-
réttindi krafa til annars fólks um að láta mig í friði, ef ég læt það
líka í friði, heldui' um, að það tryggi mér mannsæmandi afkornu með
vinnu sinni. Slík réttindi eru ekki aðeins bönn, heldur líka boð. Svo
að heimspekilegt orðalag sé notað, leggja þær ekki aðeins á okkur
taumhald, heldur skylda okkur líka til verknaðar.
199