Tímarit lögfræðinga - 01.04.1988, Blaðsíða 18

beitt íslenskum réttarreglum við úrlausn sakarefnis hér á landi og er
fasteignavarnarþing 78. gr. laga nr. 85/1936 eitt skýrasta dæmið um
það. Skiptir þá ekki máli hver á fasteignina, íslenskur maður eða er-
lendur.8) 1 þessu sambandi má einnig benda á varnarþingsreglur í
hjúskaparmálum, sbr. 66. gr. laga nr. 60/1972, í þeim málum yrði
einungis beitt íslenskum réttarreglum án tillits til erlendra tengsla
aðilanna. Sama regla gildir einnig samkvæmt dönskum og norskum
rétti.9) Um er að ræða fleiri takmarkanir varðandi beitingu erlendra
réttarreglna, sem ekki er efni til að rekja frekar hér, en rétt er þó að
benda á þann almenna varnagla, sem „ordre public“ reglan felur í sér,
sem sé að erlendri réttarreglu er ekki beitt, ef hún samrýmist ekki
réttarvitund okkar, en nánar verður vikið að þessari reglu síðar.10)
IV. UM UPPRUNA FRÆÐIGREINARINNAR
OG AÐFERÐAFRÆÐI.
Kenningasaga alþjóðlegs einkamálaréttar er löng. Hana má rekja allt
aftur til miðalda og þeirrar réttarþróunar sem varð í samskiptum
borgríkjanna á Norður-Ítalíu, þar sem samgangur var mikill vegna
verslunar og viðskipta. Menn komust að því, að óeðlilegt og ósann-
gjarnt væri að dómstóll beitti ávallt eigin reglum, ef í hlut ætti borg-
ari annars ríkis. Þegar á þessum tíma komu fram kenningar hjá ítölsk-
um fræðimönnum, sem enn eru í fullu gildi.* 11) Fræðikenningar á þessu
réttarsviði, meginreglur og hugtök, hafa þróast í aldarua rás á megin-
landi Evrópu, á Ítalíu, sem fyrr getur, en einnig í Frakklandi, Hollandi
og Þýskalandi og komu margir fræðimenn við þá sögu, sem ekki verð-
ur rakin hér.12)
Ef sakarefni er þannig vaxið, að til álita kemur að beita erlendum
réttarreglum við úrlausn þess, þá kemur til kasta lagaskilaréttar, svo
8) Sjá hér 11. gr., 2. tl., í Norðurlandasamningi um viðurkenningu dóma og fullnægju
þeirra, sbr. lög nr. 30/1932: „Samningur þessi nær ekki til dóma, úrskurða né sætta
um: ... „eignarrétt eða annan rétt yfir fasteign í einhverju hinna ríkjanna, skyldu
til að gera ráðstafanir um slík réttindi, eða afleiðingar af vanrækslu skyldunnar."
Sbr. hér einnig það er segir í Hrd. 1951:268: „Skuldaskipti aðila, þau sem nú var
lýst, áttu rót sína að rekja til kaupa og sölu íslenskrar fasteignar og annarrar innan-
landssölu verðmæta. Lutu skipti þessi því íslenskum lögum að öllu leyti."
9) Karsten Gaarder, sama rit bls. 6 og 136.
10) Erik Siesby, Lærebog i international privatret, Khöfn 1983, bls. 14.
11) O. A. Borum, sama rit bls. 17—18, Karsten Gaarder, sama rit bis. 18.
12) Um sögu fræðigreinarinnar visast til áður tilvitnaðra rita: O. A. Borum, bls. 17—23,
Allan Philip, bls. 5-7 og Karsten Gaarder, bls. 16-23.
12