Tímarit lögfræðinga - 01.04.1988, Page 30

hafi samkvæmt erlendum dómi þurfti að höfða mál fyrir íslenskum
dómstóli til þess að fá aðfararhæfan dóm og byggja kröfur sínar í því
máli á niðurstöðu hins erlenda dómstóls. Sjálfstæð prófun sakarefnis
fór þá ekki fram og íslenski dómstóllinn lagði að öðrum skilyrðum
fullnægðum erlenda dóminn til grundvallar niðurstöðu sinni, svo sem
nú er með gerðardóma, hvort heldur um er að ræða erlenda eða inn-
lenda gerðardóma.s)
Til þess að varpa ljósi á réttarstöðuna eins og hún var hér á landi
fram til 1932'þykir rétt að rekja dóm Landsyfirréttarins í dómasafni
Lyfrd. V. 164: Eggert Briem f.h. Alexander Dichson Rennie gegn Birni
Kristjánssyni.
Málavextir voru þeir, að B, íslenskur kaupmaður, réði A, skoskan
mann, sem umboðsmann sinn við útflutning og sölu íslensks sauðfjár
til Skotlands. Þegar sauðféð kom til hafnar í Skotlandi, var bannað
að flytja farminn í land og var sauðfénu slátrað í skipinu og afurð-
irnar seldar með miklum afföllum. B varð fyrir tjóni af þessum sök-
um og taldi hann A bera ábyrgð á því gagnvart sér vegna vanrækslu á
skyldum sínum sem umboðsmaður. Höfðaði B af þessu tilefni mál á
hendur A fyrir skoskum dómstóli til heimtu skaðabóta. I því máli var
A sýknaður af öllum kröfum B og B dæmdur til þess að greiða A
málskostnað. A höfðaði því næst mál fyrir bæjarþingi Reykjavíkur til
þess að fá dóm hérlends dómstóls fyrir málskostnaðinum. í bæjar-
þingsmálinu krafðist B sýknu af kröfum A og gagnstefndi honum til
heimtu skaðabóta vegna vanrækslu í umboðsmannsstarfinu.
A byggði kröfur sínar í bæjarþingsmálinu á dómi hins skoska dóm-
stóls. B hélt því fram, að sá dómur væri ekki bindandi fyrir íslenska
dómstóla. Undirréttur og Landsyfirréttur töldu andmæli B ekki á
rökum reist. 1 dómi Landsyfirréttarins sagði, að B hefði sjálfur höfð-
að málið fyrir skoska dómstólnum á hendur A og lagt það þannig
undir úrskurð hans. Ekki væri um það deilt, að sá dómstóll hefði átt
lögsögu í málinu. Síðan sagði orðrétt í dómi Landsyfirréttarins: ,,Dóm-
8) SjA til samanburðar um erlcnda gerðardóma t.d. Hrd.1981.1243 (Andri h/f gegn Bjerre-
gaard & S0nner, Fiskeeksport A/S). Málið snerist um sölu íslensks framleiðanda A
lóðumjöli til dansks kaupanda. f kaupsamningi aðilja var Akvæði um lausn Agreinings
Jreirra fyrir gerðardómi GAFTA í London. Kaupandinn hélt Jjví fram, að mjölið hefði
verið gallað, og var seljandinn dæmdur fyrir gerðardóminum til Jress að greiða kaup-
andanum 3.732.38 sterlingspund í skaðabætur. ÞrAtt fyrir gerðardómsúrlausn þessa
neitaði seljandinn að greiða hinar dæmdu skaðabætur, og höfðaði kaupandinn því
mAl fyrir íslenskum dómstólum til þess að fA aðfararhæfan dóm. í Jrví mAli byggði
kaupandinn kröfur sínar A niðurstöðum gerðardómsins. Framangreind fjárhæð var
dæmd af fslenskum dómstólum í samræmi við niðurstöðu gerðardómsins.
24