Tímarit lögfræðinga - 01.04.1988, Page 33

Aðrar breytingar en þær, sem hér var lýst, voru ekki gerðar á íslensk-
um réttarreglum í tengslum við lögfestingu samningsins.
Eftir gildistöku laga nr. 30/1932 tók það viðhorf að mótast hér á
landi, að þær reglur, sem áður voru taldar gilda um viðurkenningu
erlendra dóma á Islandi, yrðu ekki lengur óbreyttar lagðar til grund-
vallar. 1 fræðiritum frá því skömmu eftir 1932,15) og reyndar einnig
í yngri ritum,16) er því haldið fram, að sú meginregla gildi, að erlend-
ir dómar hafi ekki réttaráhrif hér á landi, a.m.k. ekki frávísunaráhrif.
Ástæða þessarar viðhoi'fsbreytingar var væntanlega sú, að óeðlilegt
væri, ef strangari reglur giltu um viðurkenningu dóma, sem kveðnir
væru upp á Norðurlöndum, en í ríkjum utan Norðurlanda.17) Það var
því eðlilegt að draga þá ályktun af setningu laga nr. 30/1932, að dómar
kveðnir upp í ríkjum utan Norðurlanda yrðu ekki viðurkenndir hér á
landi, meðan samninga og lög skorti til þess að veita slíkum dómum
viðurkenningu.
V. MEGINREGLA ÍSLENSKS RÉTTAR
UM VIÐURKENNINGU ERLENDRA DÓMA.
Þótt hvorki sé við sett lagaákvæði né úrlausnir dómstóla að styðjast,
er sú meginregla talin gilda hér á landi, að án sérstakrar lagaheimildar
hafi erlendir dómar ekki réttaráhrif á Islandi. Er eins og fyrr segir
eðlilegt að draga þá ályktun af setningu laga nr. 30/1932, þar sem
gagnstæð regla myndi leiða til þess, að mun strangari reglur giltu hér
á landi um viðurkenningu dóma, sem kveðnir eru upp á Norðurlöndum
en ríkjum utan Norðurlanda. Skal næst að því vikið, hvað nánar felst
í meginreglunni.
1. Frávísunaráhrif.
Af fyrrgreindri meginreglu leiðir, að erlendur dómur hefur ekki
frávísunaráhrif hér á landi.18) Erlendi dómurinn er m.ö.o. ekki því
til fyrirstöðu, að nýtt mál verði höfðað hér á landi milli sömu aðilja
um sama sakarefnið. Ef t.d. væri um erlendan dóm að ræða, þar sem
15) Einar Arnórsson, Almenn meðferð einkamála í héraði, bls. 288.
16) Magnús Thoroddsen, Res judicata eður útkljáð mál, Úlfljótur 4. tbl. 1972, bls. 356-357;
Þór Vilhjálmsson, Um aðfarargerðir, bls. 33; Þór Vilhjálmsson, Réttarfar III, bls. 65.
17) Sjá um rökstuðning fyrir breytingunni 1932 í Danmörku Torben Svenné Schmidt, áður
tilvitnað rit, bls. 121 og Bernhard Gomard, áður tilvitnað rit, bls. 476.
18) O. A.Borum, Lovkonflikter. Kaupmannahöfn 1970, bls. 201.
27