Tímarit lögfræðinga - 01.04.1988, Page 43

kallaður „ordre public“ fyrirvari.42) Með þessu er átt við, að dómur-
inn bjóði ekki neitt það, sem ólöglegt teldist eða ósiðlegt samkvæmt
íslenskum lögum og íslenskri réttar- og siðferðisvitund.43)
VIII. ERLENDAR SÁTTIR.
Samkvæmt 2. tl. 2. gr. Norðurlandasamningsins frá 16. mars 1982,
sbr. lög nr. 80/1982, teljast sættir gerðar fyrir sáttanefnd eða rétti á
Norðurlöndum jafnsettar aðfararhæfum dómum. I þessu felst það,
að sættir gerðar fyrir dómi eða sáttanefnd í Danmörku, Finnlandi,
Svíþjóð og Noregi hafa beint aðfararhæfi44) hér á landi með sama
hætti og dómar frá þessum löndum. Þarf því ekki milligöngu hinna
almennu dómstóla, til þess að fara megi í aðför samkvæmt þeim.
Samkvæmt orðanna hljóðan tekur samningurinn frá 1932 ekki til
utanréttarsátta og hafa þær því hér á landi sama gildi og hver annar
samningur, sem gerður er erlendis.45)
Rétt er að vekja athygli á því, sem áður er fram komið III), að
Norðurlandasamningurinn um viðurkenningu dóma frá 1977, sem Is-
lendingar hafa undirritað en ekki veitt lagagildi, tekur auk réttar-
sátta einnig til utanréttarsátta. Samkvæmt þeim samningi hafa því
utanréttarsáttir, sem gerðar eru í einu samningsríkjanna, beint að-
42) Allan Pliilip, áður tilvitnað rit á bls. 115. Það stæði viðurkenningu erlends skilnaðar-
dóms væntanlega ekki í vegi hér á landi, þótt erlendur dómstóll hafi f úrlausn sinni
beitt öðrum réttarreglum en íslenskur dómstóll liefði gert í sambærilegu tilviki. Þá
má og ætla, að aðeins í undantekningartilvikum leiddi það til synjunar á viðurkenn-
ingu erlends skilnaðardóms, að erlendi dómurinn veitti skilnað á grundvelli skilnaðar-
ástæðu, sem ekki þekkist í íslenskum rétti. Um þetta efni í dönskum rétti sjá Torben
Svenné Schmidt, International skilsmisse- og separationsret, bls. 371 og 377. Að áliti
höfundar í sama riti á bls. 378 er ekki ljóst, livort danskir dómstólar myndu viður-
kenna erlendan skilnaðardóm, sem beitt hefði dönskum réttarreglum í úrlausn sinni
og augljóslega misskilið réttarreglumar, t.d. veitt skilnað, þar sem skilyrði hans skv.
dönskum rétti voru ekki fyrir hendi.
43) „Ordre public“ fyrirvarinn hefur sjálfsagt mesta þýðingu að því er varðar mótbárur
vegna annmarka á réttarfarslegri meðferð málsins í dómstólslandinu. Er þá fyrst og
fremst átt við, að erlendi dómstóllinn hafi vikið til hliðar grundvallarreglum íslensks
réttar um rétt stefnda til þess að halda uppi vörnum í rnálinu. Sjá nánar Torben
Svenné Schmidt, International skilsmisse- og separationsret á bls. 379. f 11. gr. Norður-
landasamningsins um viðurkenningu dóma og fullnægju þeirra, sbr. lög nr. 30/1932,
er þetta orðað svo, að af samningnum leiði ekki skyldu til þess að viðurkenna eða
fullnægja dómi, úrskurði eða sætt, þegar augljóst er, að það myndi vera ósamrýman-
legt réttarskipulagi landsins.
44) Með beinu aðfararhæfi er átt við aðfararhæfi án milligöngu hinna almennu dómstóla.
45) Stefán Már Stefánsson, Réttarsáttir, Tímarit lögfræðinga, 1. hefti 1971, bls. 25.
37