Ægir - 01.12.1994, Qupperneq 26

KUFISKVEIÐAR
„Óhugnanleg átök þegar þetta
helvítis drasl fer fram og til bakaw
segir Rúnar Garðarsson á Flateyri, skipstjóri á Æsu
ÍS-87, eina sérsmíðaða kúfiskveiðiskipi íslendinga
Gísli Hjartarson.
Kúfiskveiðar hófust á Vestfjörbum
seint á 19. öld og var kúfiskurinn
einungis notaöur til beitu á haldfæri
og línu, þó aballega línu. Um 1880
smíöabi Sumarlibi Sumarlibason,
gullsmibur í Æbey, kúfiskplóg til
þess ab afla kúfiskjar í beitu. Teljast
þetta fyrstu tilraunir vib kúfiskveiö-
ar vib ísland og höfbu Vestfiröingar
(Djúpmenn!) forustu um þær.
Undirritaöur man vel eftir því aö
karlarnir sem gerðu út trillur úr
Dokkunni á ísafiröi á sjötta áratugnum
beittu nánast einungis kúfiski á lín-
una. Púkarnir á Eyrinni voru þá aö
sniglast í kringum trillukarlana og
fengu ab skelja úr kúfiski, stokka upp
línuna og beita fyrir einhverja smáaura
eða skektulán. Voru fyrstu kynni
margra sjósóknara á ísafirði af sjávar-
útvegi í Dokkunni. Aðalkarlarnir í
Dokkunni voru Bæsi gamli (Bæring
Þorbjörnsson), Gústi Einars (Ágúst Ein-
arsson frá Dynjanda) og bróbir hans
kempan Alexander Einarsson, Indriöi
fyrrum bóndi í Þernuvík og Hermann
Hermannsson úr Ögurvíkinni, faðir
þeirra Sverris bankastjóra, Gísla Jóns
og Dóra Hermanns. Oft voru sérstakir
bátar í því ab afla beitunnar og seldu
eigendur þeirra trillukörlunum kúfisk.
Einnig fóru sumir þeirra í sérstakar
plægingaferðir, einkum noröur á
Sléttubót í mynni Jökulfjarða og til
Hesteyrar, og öfluðu sjálfir beitu eins
og áður sagði.
Árið 1987 var byggt sérhæft kúfisk-
veiðiskip, Villi Magg ÍS-87, í Hollandi
fyrir Bylgjuna hf. á Súgandafirði. Skip-
ið er 145 brl. að stærð og rúmlega 24
metrar að lengd. Villi Magg var svo
seldur til Flateyrar árið 1992 og heitir
nú Æsa ÍS-87. Skipstjóri á Æsu er Rúnar
Garðarsson, þrítugur Flateyringur.
Vestfirskur skelfiskur hf. er eigandi
skips og vinnslunnar í landi. Nú er
verib að vinna við að koma vinnslunni
í gang og verða afurbirnar seldar til
Bandaríkjanna. Ægir tók Rúnar skip-
stjóra tali á dögunum og spurði hann
um kúfiskveiðarnar og fleira.
„Ég er fæddur og uppalinn á Flat-
eyri," sagði Rúnar. „Ég hef alltaf verið
við sjóinn, beitt í landi nokkrar vertíð-
ir og verið á sjó. Ég var í Stýrimanna-
skólanum frá 1989 og lauk prófi 1991.
Eg var svo stýrimaður á togaranum
Gylli frá Flateyri. Ég tók við Æsu í sept-
ember 1992 og hóf kúfiskveiöar."
Það er ekkert líkt með þorskveiðum
og kúfiskveiðum?
„Það er tvennt ólíkt. Við byrjuðum
með aðra tegund af plóg sem ekki virk-
aöi í byrjun. Við vorum í bölvuðu basli
meö hann fram undir áramót. Þá
keyptum vib nýjan plóg frá Stykkis-
hólmi. Hann hafði verð notaður á
Önnu SH en henni var breytt til
kúfiskveiða 1987. Plógurinn var smíð-
aöur í Bandaríkjunum. Við sóttum
plóginn 2. janúar 1993. Síðan hefur
þetta gengið nokkuð vel hjá okkur eft-
ir ab við fórum að kunna tökin á
plógnum. Ég hafbi aldrei stundaö þess-
ar veiðar áður, en það lá náttúrulega
fyrir þónokkuð mikil þekking á veib-
um hjá Súgfirðingnum. Þeir voru mik-
ið á veiðum á grunnslóð á þessum bát
1987 og 1988. Þeir plóguðu einungis í
beitu.
Það var vitað um a.m.k. fjögur
svæði hér vib Vestfirði sem kúfiskur er
á. Hafró hafði rannsakað þetta fyrir
Súgfirðingana. Þetta var Fljótavík, Að-
alvík, Önundarfjörður og smáblettur í
Súgandafirbi. Út af Hornströndunum
nær svæðib austur á Hlöðuvík. Það er í
rauninni einungis búið að kanna
grunnslóöina út af Vestfjöröum og
inni á fjörðum. Einnig er búib að
kanna eitthvað út af Arnarfirði. Það er
eitthvað til af kúfiski. Það veit enginn
hve magnið er mikið. Við vorum í
leigu hjá Hafró frá því í janúar og fram
í mars á þessu ári. Við vorum í
Húnaflóa og þar bættist mikið við af
miðum sem ekki voru á hreinu en
menn höfðu kannske óljósan grun um
áöur. Við áttum einnig að fara á
Breiðafjörð og leita en komumst ekki
þangaö. Við höfum því nokkuð mikla
þekkingu á hvar miðin eru. Æsa er eini
skelfiskveiðibáturinn á landinu sem
einungis stundar kúfiskveiðar."
Hvcrnig var að byrja þessar veiðar
fyrir togarakarl sem hafði verið á þorsk-
veiðum úti í ballarhafi?
„Vélstjórinn sem verið hafði á skip-
inu í Súgandafirði, Róbert Hallbjörns-
son, var með okkur og fékk ég þekk-
26 ÆGIR DESEMBER 1994