Ægir - 01.12.1994, Qupperneq 37

Mynd 10: Staðsetning toga íslenska flotans á úthafskarfaveiðum samkvæmt afladagbókum
fyrir árin 1989-1994.
sem m.a. var farinn til aö sannprófa
aðferðina, náði ekki að þekja nema
hluta svæðisins. En í leiðangri 1992
var fariö yfir mun stærra svæði. Með
því að nota hluta rússnesku mæling-
anna þaö ár og bæta þeim við íslensku
niðurstöðurnar fékkst mæling upp á
1,9 millj. tonna þótt ekki tækist að
fara yfir allt útbreiðslusvæðið.
Á þessu ári var stefnt að stórátaki í
bergmálsmælingu á úthafskarfa á
svæðinu. íslendingar, Norömenn og
Rússar ætluðu aö taka höndum saman
um leiðangur á þrem skipum í júní-
júlí og var leiðangurinn skipulagöur í
vinnunefnd á vegum Alþjóðahafrann-
sóknaráðsins vorið 1993 og leiðang-
ursstjórar hittust svo í apríl 1994 til að
ganga endanlega frá öllu sem varðaði
þennan sameiginlega leiðangur. Á síð-
ustu stundu hættu Rússar við þátttöku
í leiðangrinum og tilkynntu ekki um
það fyrr en þeir hefðu átt að vera byrj-
aðir. Leiðangursstjóranir á íslenska
rannsóknaskipinu, Bjarna Sæmunds-
syni, og því norska, Michael Sars,
gerðu í skyndi breytingar á áætluninni
með það í huga að komast yfir sem
stærst svæði þótt skipin væru aöeins
tvö. Þessi sameiginlegi íslensk/norski
leiðangur í júní-júlí 1994 tókst mjög
vel og nú var úthafskarfastofninn
mældur 2,2 millj. tonna. Litið er á
þessar tölur sem algert lágmark, m.a.
vegna þess að í þetta sinn var ekki
heldur hægt að fara yfir allt út-
breiðslusvæðið. Reyndar kemur fleira
til sem ekki verður tíundað hér. Meg-
inþungi útbreiðslunnar var svipaður
og árin 1991 og 1992 en þó virtist út-
hafskarfinn vera nokkru dreifðari í ár
(mynd 4).
Veiðarnar
Eins og áður var getiö voru það fyrr-
um Sovétríkin sem byrjuðu út-
hafskarfaveiðar árið 1982. Það voru
þeir sem höfðu öflugasta flotann á
þessum veiðum allt til ársins 1989,
enda þótt lönd eins og Pólland, Búlgar-
ía og einkum Austur-Þýskaland tækju
töluverðan hluta heildaraflans. Færey-
ingar hófu lítilsháttar veiðar 1986 og
íslendingar 1989 en Norðmenn bætt-
ust í hópinn 1990. Samtals 7 lönd til-
kynntu um þátttöku í veiðunum árið
1993 og vitað er um 9 lönd 1994.
Á árinu 1982 til 1988 var aflinn á
bilinu 60.000 til 105.000 tonn, en féll
skyndilega í 38.000 tonn árið 1989 og
fór í Iágmark árið 1991, eða 25.000
tonn. Síðan hefur aflinn aukist aftur
og var um 87.000 tonn áriö 1993 (sjá
mynd 8).
Árlegur afli íslendinga hefur vaxið
hratt frá árinu 1990 og var kominn í
um 53.400 tonn í lok júlí sl. (1994).
Aflatölur annarra þjóða fyrir 1994
liggja ekki fyrir nema að takmörkuðu
leyti. Samkvæmt bráðabirgðatölum er
hlutur íslendinga nú stærstur í út-
hafskarfanum. Afli íslenskra skipa inn-
an íslensku lögsögunnar jókst mikið á
árinu 1994 (mynd 9). Þessi afli er tek-
inn nær eingöngu fyrstu mánuði ver-
tíðarinnar hvert ár. Staðsetningar toga
íslenska flotans, samkvæmt afladag-
bókum, árin 1989-1994 eru sýndar á
mynd 10 og tilfærsla flotans eftir mán-
uðum árið 1994 á mynd 11. Það er at-
hyglisvert að sjá að veiöarnar fara aðal-
lega fram á 2-3 meginsvæðum hvert ár
(mynd 10). Þá má sjá á mynd 11 að
hinni hefðbundnu vertíð lauk í júlí
ÆGIR DESEMBER 1994 37